Kinh tế biển Vĩnh Long: Hướng đến minh bạch và phát triển bền vững

Sau hợp nhất, Vĩnh Long đã định hình một thực thể kinh tế biển hùng mạnh tại ĐBSCL, với bờ biển dài và một đội tàu khai thác quy mô lớn. Với tiềm lực mới này, trách nhiệm trong cuộc chiến chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết, đặt nền móng cho một nền kinh tế biển minh bạch và bền vững.

Lực lượng Bộ đội Biên phòng tỉnh Vĩnh Long tích cực tuyên truyền IUU cho các chủ phương tiện, ngư dân tại xã Đông Hải.

Những thách thức tiềm ẩn

Theo thống kê mới nhất, tỉnh Vĩnh Long hiện có khoảng 4.628 tàu cá (từ 6- 12m: 1.667 tàu; 12- 15m: 706 tàu; trên 15m: 2.255 tàu); trong đó, phần lớn đã được đưa vào khuôn khổ quản lý chặt chẽ, tuân thủ đầy đủ quy định về đăng ký, đăng kiểm và giấy phép khai thác thủy sản.

Đáng chú ý, tỷ lệ tàu cá có chiều dài từ 15m trở lên lắp đặt và duy trì hoạt động của thiết bị giám sát hành trình (VMS) đã đạt mức 99% (2.235/2.255 tàu). Đây được xem là một bước tiến quan trọng trong nỗ lực hiện đại hóa và minh bạch hóa hoạt động khai thác thủy sản của địa phương, đồng thời là bằng chứng rõ ràng về khả năng truy xuất nguồn gốc và giám sát hành trình tàu cá- một trong những yêu cầu kỹ thuật then chốt mà EC đặt ra trong tiến trình tháo gỡ “thẻ vàng” đối với thủy sản Việt Nam.

Thời gian qua, với sự đồng lòng và triển khai đồng bộ các giải pháp từ Trung ương đến địa phương, công tác quản lý nghề cá của tỉnh đã có nhiều chuyển biến tích cực, ngày càng đi vào nền nếp. Các lực lượng chức năng, đặc biệt là lực lượng Bộ đội Biên phòng tỉnh đã chỉ đạo các đồn biên phòng, hải đội biên phòng tăng cường tuần tra, kiểm soát, giám sát hoạt động tàu cá khai thác thủy, hải sản trên vùng biển của tỉnh, ngoài tỉnh và vùng khơi, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về thủy sản.

Đại tá Nguyễn Duy Thành- Chủ nhiệm Chính trị BĐBP tỉnh Vĩnh Long tuyên truyền IUU cho hơn 150 chủ phương tiện, ngư dân xã Long Vĩnh.

Nỗ lực lớn nhất, đồng thời cũng là thành quả đáng ghi nhận, từ năm 2024 đến nay không có trường hợp tàu cá trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long (trên cơ sở 2 tỉnh Bến Tre và Trà Vinh) vi phạm vùng biển nước ngoài. Việc không còn tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài không chỉ thể hiện sự nghiêm túc, quyết liệt trong công tác quản lý, kiểm tra, giám sát của các lực lượng chức năng mà còn cho thấy sự chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức và hành động của hàng ngàn ngư dân của tỉnh Vĩnh Long. Người dân ngày càng hiểu rõ hơn tầm quan trọng của việc tuân thủ pháp luật, khai thác bền vững nguồn lợi thủy sản, góp phần cùng cả nước hướng tới mục tiêu gỡ “thẻ vàng” của EC trong thời gian sớm nhất.

Mặc dù công tác quản lý nghề cá tại Vĩnh Long đã đạt nhiều kết quả tích cực, tỷ lệ tàu cá lắp đặt thiết bị VMS đạt 99%, song tình trạng mất kết nối trên biển vẫn còn xảy ra. Theo ngành chức năng, đa số các trường hợp mất tín hiệu xuất phát từ nguyên nhân kỹ thuật, điều kiện thời tiết hoặc hỏng hóc thiết bị. Tuy nhiên, vẫn có một số chủ tàu cố ý ngắt kết nối, đặc biệt khi khai thác ở khu vực xa bờ, nhằm tránh bị giám sát hành trình. Điều này tiềm ẩn nhiều rủi ro, bởi theo quy định của EC, mọi sự cố mất tín hiệu VMS dù có lý do khách quan hay chủ quan đều được xem là dấu hiệu nghi ngờ khai thác IUU.

Trước tình hình đó, lực lượng chức năng tỉnh cùng với BĐBP tỉnh đã tăng cường theo dõi, cảnh báo sớm, đồng thời yêu cầu các chủ tàu duy trì hoạt động thiết bị ổn định, thường xuyên kiểm tra và không được tự ý ngắt kết nối. Đây là một trong những biện pháp quan trọng nhằm đảm bảo minh bạch trong khai thác và hướng tới mục tiêu gỡ “thẻ vàng” EC.

4 nhóm giải pháp thời gian tới

Trước những thách thức trên, để khắc phục những tồn tại và tiến tới quản lý nghề cá hiệu quả đáp ứng yêu cầu trong giai đoạn hiện nay, đặc biệt là việc phòng, chống khai thác IUU và phát triển bền vững ngành thủy sản, Vĩnh Long cần triển khai đồng bộ các giải pháp mang tính quyết liệt và thực chất, cụ thể:

Cán bộ, chiến sĩ Bộ đội Biên phòng tỉnh Vĩnh Long phối hợp Ban Quản lý Cảng cá Định An tuyên truyền IUU, tặng cờ, ảnh Bác đồng hành ngư dân vươn khơi bám biển tại Cảng cá Định An (xã Đại An).

hoàn thiện chính sách chuyển đổi nghề và giải bản tàu cá không còn nhu cầu khai thác. Khẩn trương ban hành chính sách hỗ trợ ngư dân sở hữu tàu cá không còn nhu cầu khai thác hoặc không đủ điều kiện tiếp tục hoạt động khai thác, để tiến hành chuyển đổi nghề hoặc thực hiện giải bản tàu cá. Điều này giúp tránh việc đội tàu kém hiệu quả kéo dài, vừa gây lãng phí nguồn lực vừa tiềm ẩn rủi ro vi phạm IUU. Từ đó, tiến hành thủ tục giải bản hoặc hỗ trợ chuyển đổi nghề một cách có hệ thống gắn liền với chương trình hỗ trợ sinh kế thay thế cho ngư dân như: đào tạo nghề mới, hỗ trợ vốn cho hoạt động dịch vụ hậu cần nghề cá, nuôi trồng thủy sản. Đây không chỉ giúp thay đổi cơ cấu đội tàu mà còn nâng cao chất lượng khai thác và hiệu quả kinh tế, phù hợp với mục tiêu phát triển bền vững nghề cá.

rà soát và làm sạch dữ liệu đội tàu cá trên cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia. Phân công từng cán bộ phụ trách thủy sản tại địa phương chịu trách nhiệm theo dõi, giám sát mỗi tàu cá: cập nhật hồ sơ, tình trạng tàu, giấy phép khai thác, đăng kiểm, thiết bị VMS. Việc này giúp đảm bảo thực thi tốt thủ tục đăng ký, đăng kiểm, cấp phép khai thác

tăng cường phối hợp liên ngành và liên địa phương trong công tác chống khai thác IUU. Tạo đồng bộ của nhiều lực lượng BĐBP, Sở Nông nghiệp và Môi trường, chính quyền địa phương và các lực lượng chức năng có liên quan trong việc trao đổi dữ liệu về VMS, tàu cá nguy cơ cao, tổ chức tuần tra chung trên vùng biển của tỉnh, nhằm kịp thời phát hiện và ngăn chặn các tàu cá không đủ điều kiện tham gia khai thác thủy, hải sản, hoặc vi phạm khai thác IUU, góp phần tạo “vòng kiểm soát kép” trong kiểm tra và xử lý vi phạm.

truyền thông, nâng cao nhận thức cộng đồng ngư dân và vai trò chính quyền địa phương. Nâng cao công tác tuyên truyền cần được tổ chức rộng khắp tại vùng ven biển, tại cảng cá, thông qua nhóm Zalo hoặc các kênh thông tin địa phương cập nhật thường xuyên các thông báo, quy định mới về chống khai thác IUU; các địa phương có tàu cá cần thực hiện phương châm “mỗi cán bộ, đảng viên phụ trách một nhóm tàu cá hoặc ngư dân có nguy cơ cao” nhằm tăng cường theo dõi, vận động, xử lý từ trong bờ và trên biển; nhằm kịp thời phát hiện các dấu hiệu ngắt kết nối VMS, vi phạm khai thác trái phép, khai thác vùng biển nước ngoài từ đó chủ động phòng ngừa trước khi vi phạm xảy ra. Đồng thời, nhấn mạnh cho các chủ phương tiện và ngư dân nắm rõ hậu quả khi vi phạm chống khai thác IUU không chỉ ảnh hưởng tới cá nhân mà còn ảnh hưởng tới uy tín nghề cá địa phương, quốc gia và khả năng xuất khẩu ngành thủy sản.

Việc triển khai đồng bộ, quyết liệt các nội dung giải pháp nêu trên, tỉnh Vĩnh Long đang đứng trước cơ hội vàng để bước vào giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ, khẳng định vị thế trong quản lý nghề cá và phát triển kinh tế biển của địa phương hướng tới một hệ sinh thái thủy, hải sản sạch, minh bạch và bền vững- nơi mà danh dự “biển xanh” của địa phương không chỉ được giữ gìn mà còn ngày càng được nâng cao.

Bài, ảnh: SA RÂY - XUÂN LỘC

Nguồn: https://baovinhlong.com.vn/tin-moi/202511/kinh-te-bien-vinh-long-huong-den-minh-bach-va-phat-trien-ben-vung-f7d3881/