Nút thắt nghìn tỷ được gỡ: Cú hích dòng vốn ngoại và mở đường nâng hạng thị trường

VTV.vn - Rào cản thủ tục từng “đóng băng” dòng vốn nước ngoài đang được gỡ, mở đường cho sự tăng tốc và nâng hạng thị trường chứng khoán.

Bức tranh phân cực và nút thắt lịch sử

Thủ tục đầu tư nước ngoài rườm rà nhiều năm đang được tháo gỡ, mở ra cơ hội thu hút dòng vốn và nâng tầm thị trường chứng khoán Việt Nam.

Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang nỗ lực bứt phá, bức tranh dòng vốn nước ngoài trong chín tháng đầu năm 2025 lại có sự phân hóa đáng chú ý. Theo số liệu mới nhất từ Bộ Kế hoạch và Đầu tư, tổng vốn đầu tư trực tiếp (FDI) đăng ký vào Việt Nam đạt 26,14 tỷ USD trong 8 tháng đầu năm, tăng 27,3% so với cùng kỳ năm trước. Con số ấn tượng này phản ánh niềm tin vững chắc của các tập đoàn đa quốc gia vào triển vọng dài hạn của Việt Nam, đặc biệt trong xu hướng đa dạng hóa chuỗi cung ứng toàn cầu.

Tuy nhiên, ở chiều ngược lại, dòng vốn đầu tư gián tiếp (FII) vẫn có diễn biến kém tích cực. Thống kê từ Sở Giao dịch Chứng khoán TP Hồ Chí Minh (HOSE) cho thấy, trong tháng 3/2025, khối ngoại đã bán ròng hơn 9.560 tỷ đồng. Xu hướng này tiếp tục diễn ra trong quý III, với phiên giao dịch ngày 24/9/2025 ghi nhận giá trị bán ròng xấp xỉ 1.600 tỷ đồng trên cả ba sàn. Thậm chí, trong phiên giao dịch ngày 25/9/2025, khối ngoại tiếp tục bán ròng mạnh mẽ trên sàn HOSE với giá trị 1.509,69 tỷ đồng.

Nghịch lý này đặt ra một câu hỏi lớn: rào cản nào đang kìm hãm dòng vốn FII? Các chuyên gia chỉ ra rằng, vấn đề không nằm ở các yếu tố vĩ mô mà ở chính rào cản hành chính. Thủ tục mở tài khoản cho nhà đầu tư nước ngoài tại Việt Nam từ nhiều năm nay được ví như một "ma trận", kéo dài từ vài tháng, thậm chí lâu hơn. Yêu cầu hợp pháp hóa lãnh sự đối với các tài liệu do cơ quan nước ngoài cấp trở thành một "nút thắt cổ chai", gây tốn kém thời gian và chi phí, làm giảm tính linh hoạt và hiệu quả đầu tư. 

Cú hích pháp lý từ 2 thông tư mới

Trước tình hình đó, Ngân hàng Nhà nước đã tung ra hai "đòn bẩy" pháp lý quan trọng là Thông tư 03/2025/TT-NHNN và Thông tư 25/2025/TT-NHNN.

Nhà đầu tư nước ngoài được mở nhiều tài khoản theo mã giao dịch trong các trường hợp hợp lý, giúp họ quản lý danh mục đầu tư linh hoạt hơn.

Trong đó, Thông tư 03/2025 có hiệu lực từ 16/6/2025 đã làm một cuộc "cách mạng" khi chính thức bãi bỏ yêu cầu hợp pháp hóa lãnh sự đối với hồ sơ mở tài khoản của nhà đầu tư nước ngoài. Sự thay đổi mang tính đột phá này được kỳ vọng sẽ rút ngắn thời gian mở tài khoản từ vài tháng xuống chỉ còn vài ngày, tạo điều kiện thuận lợi chưa từng có cho dòng vốn ngoại. Thông tư cũng cho phép nhà đầu tư nước ngoài được mở nhiều tài khoản theo mã giao dịch trong các trường hợp hợp lý, giúp họ quản lý danh mục đầu tư linh hoạt hơn.

Để hoàn thiện bức tranh, Thông tư 25/2025, ban hành ngày 31/8/2025, tiếp tục hiện đại hóa quy trình bằng cách cho phép nhà đầu tư nước ngoài ủy quyền cho các tổ chức tài chính mở, đóng và sử dụng tài khoản thanh toán. Theo các chuyên gia, cơ chế ủy quyền này thể hiện sự tin tưởng của NHNN vào vai trò của các định chế tài chính trung gian, giúp chuyên nghiệp hóa toàn bộ quy trình. Bên cạnh đó, Thông tư 25 còn mở rộng các loại giấy tờ định danh và cho phép sử dụng hệ thống SWIFT trong việc mở, sử dụng tài khoản thanh toán, không yêu cầu đối chiếu sinh trắc học khi giao dịch điện tử.

Thay vì kiểm soát chặt chẽ bằng thủ tục hành chính (tiền kiểm), NHNN đã chuyển sang một cơ chế thông thoáng hơn để khuyến khích dòng vốn, nhưng đồng thời vẫn tăng cường giám sát luồng tiền bằng công nghệ và quy trình nhận diện, phòng chống rửa tiền (AML/KYC) một cách chặt chẽ hơn.

Phản ứng từ giới chuyên gia và nhà đầu tư quốc tế là rất tích cực. Theo TS. Cấn Văn Lực, Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV, thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách Tài chính - tiền tệ Quốc gia, việc rút ngắn thời gian mở tài khoản sẽ giúp nâng cao tính cạnh tranh của thị trường chứng khoán Việt Nam, thu hút thêm dòng vốn ngoại và góp phần nâng hạng thị trường. Ông Nguyễn Thế Minh, Giám đốc Khối Nghiên cứu và Phát triển khách hàng cá nhân của Chứng khoán Yuanta Việt Nam cũng nhận định rằng, những thay đổi về điều kiện kỹ thuật này, cùng với việc vận hành Hệ thống KRX, sẽ tạo động lực lớn để thúc đẩy thị trường vốn và thu hút mạnh mẽ hơn nữa dòng vốn từ nhà đầu tư nước ngoài.

Niềm tin này được củng cố bởi chính các quỹ đầu tư lớn. Ông Petri Deryng, người đứng đầu Pyn Elite Fund, một trong những quỹ ngoại lớn nhất thị trường, vẫn tỏ ra rất tự tin với các khoản đầu tư tại Việt Nam. Quỹ này dự phóng chỉ số VN-Index có thể lên ngưỡng 2.500 điểm vào năm 2025-2026, dựa trên các yếu tố nền tảng vững chắc của nền kinh tế, bao gồm cả kỳ vọng về việc nâng hạng thị trường. Mặc dù hành động bán ròng của khối ngoại vẫn diễn ra trong ngắn hạn, nhưng những phản hồi tích cực và kỳ vọng dài hạn từ các quỹ đầu tư cho thấy chính sách đang được nhìn nhận là một bước đi chiến lược, xây dựng niềm tin cho sự trở lại của dòng vốn trong tương lai.

Lộ trình nâng hạng và những mảnh ghép cuối cùng

Việc nâng hạng thị trường chứng khoán từ cận biên lên mới nổi là một trong những mục tiêu chiến lược của Chính phủ đến năm 2030. Một trong những tiêu chí quan trọng nhất để nâng hạng chính là "khả năng tiếp cận thị trường" (Market Accessibility), bao gồm các thủ tục liên quan đến mở tài khoản và chuyển tiền. Các Thông tư 03 và 25 đã trực tiếp giải quyết vấn đề này một cách triệt để, được đánh giá là một bước đi cụ thể và quan trọng trong lộ trình cải cách. Động thái này cho thấy sự phối hợp hiệu quả giữa các cơ quan, đặc biệt là NHNN, Bộ Tài chính và Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, nhằm tháo gỡ các vướng mắc, tạo điều kiện tối ưu nhất cho nhà đầu tư nước ngoài.

Mặc dù chính sách mới tập trung vào việc tạo thuận lợi, NHNN vẫn luôn song hành với mục tiêu tăng cường kiểm soát rủi ro tài chính, đặc biệt là phòng chống rửa tiền (AML) và nhận diện khách hàng (KYC). Các Thông tư mới yêu cầu các ngân hàng thực hiện nhận diện nhà đầu tư và tổ chức được ủy quyền theo pháp luật về phòng, chống rửa tiền.

Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả cao, các chuyên gia kinh tế - tài chính cùng chung nhận định,  cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng, ngân hàng và nhà đầu tư trong việc triển khai các quy định mới. Thách thức lớn nhất hiện nay là sự sẵn sàng về công nghệ và quy trình của các ngân hàng thương mại. Nếu các ngân hàng không thể nhanh chóng cập nhật hệ thống và quy trình nội bộ, thời gian mở tài khoản thực tế có thể vẫn kéo dài, tạo ra một khoảng trống giữa kỳ vọng của nhà đầu tư và trải nghiệm thực tế.

"Việc NHNN yêu cầu các ngân hàng thương mại và chi nhánh ngân hàng nước ngoài khẩn trương triển khai đồng bộ Thông tư 03/2025 và Thông tư 25/2025 là một bước đi quan trọng trong việc thu hút dòng vốn gián tiếp nước ngoài vào thị trường Việt Nam. Đây là mảnh ghép quan trọng trong bức tranh tổng thể, nếu được triển khai hiệu quả, chính sách này sẽ không chỉ tạo ra một thị trường sôi động, chuyên nghiệp hơn mà còn góp phần quan trọng vào mục tiêu nâng hạng thị trường, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững trong dài hạn", chuyên gia tài chính Nguyễn Trí Hiếu khẳng định./.

Nguồn: https://vtv.vn/nut-that-nghin-ty-duoc-go-cu-hich-dong-von-ngoai-va-mo-duong-nang-hang-thi-truong-10025092514325106.htm