Phát huy giá trị di sản văn hóa gắn với phát triển kinh tế di sản

Gắn bảo tồn di sản với phát triển kinh tế di sản không chỉ tạo động lực cho phát triển văn hóa, mà còn là giải pháp cụ thể hóa quan điểm của Đảng về phát triển văn hóa và con người Việt Nam toàn diện, góp phần xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

Các nhà khoa học tham quan vị trí khảo cổ tại Hoàng thành Thăng Long. Ảnh: HOÀNG HOA

Tại Dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng một điểm nhấn về tư tưởng, chiến lược lâu dài được xác lập rõ ràng là: Văn hóa, con người là nền tảng, nguồn lực, sức mạnh nội sinh và là động lực to lớn, hệ điều tiết sự phát triển xã hội bền vững; xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, đồng bộ trên nền tảng hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam.

Đây không chỉ là sự kế thừa quan điểm “văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội” mà còn là bước phát triển về nhận thức và hành động trong giai đoạn đất nước hội nhập sâu rộng. Trong đó, nội dung bảo tồn và phát huy hiệu quả các giá trị di sản văn hóa gắn với phát triển kinh tế di sản là một điểm nhấn, thể hiện quyết tâm của Đảng trong việc đưa văn hóa trở thành một động lực quan trọng thúc đẩy phát triển đất nước bền vững.

Nhiều ý kiến thảo luận thống nhất cho rằng, quan điểm bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa gắn với phát triển kinh tế di sản thể hiện tư duy mới về phát triển văn hóa bởi trước đây công tác bảo tồn thường tập trung vào “giữ gìn nguyên trạng”.

Việc phát triển kinh tế di sản không chỉ nhằm khai thác hợp lý giá trị di sản mà còn góp phần tạo nguồn lực tái đầu tư cho công tác bảo tồn, hình thành chu trình phát triển bền vững, trong đó bảo tồn tạo nền tảng cho phát triển và phát triển cung cấp nguồn lực cho bảo tồn.

Thực tiễn tại nhiều địa phương cho thấy, kinh tế di sản nếu được phát triển đúng hướng sẽ mang lại lợi ích “kép”: Nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của cộng đồng dân cư, khơi dậy trách nhiệm và niềm tự hào của người dân trong việc giữ gìn, quảng bá văn hóa dân tộc; đồng thời là cách thức giúp di sản “sống” trong lòng xã hội hiện đại.

Đồng chí Hoàng Việt Trung, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô Huế khẳng định: Dự thảo các văn kiện đánh dấu bước phát triển mạnh mẽ về tư duy, coi văn hóa là một ngành kinh tế mũi nhọn, nguồn lực nội sinh và động lực tăng trưởng.

Đồng chí Hoàng Việt Trung đánh giá cao dự thảo các văn kiện đề ra quan điểm cần tiếp tục đổi mới nội dung và phương thức lãnh đạo của Đảng và quản lý của Nhà nước về văn hóa; đẩy mạnh chuyển đổi số, xây dựng và quản lý tốt môi trường văn hóa; phát triển và quản lý có hiệu quả thị trường sản phẩm, dịch vụ văn hóa số.

Là địa phương hiện có 8 di sản được UNESCO công nhận, thành phố Huế đã có nhiều giải pháp khai thác hiệu quả di sản, tạo ra giá trị kinh tế nhưng vẫn bảo đảm gìn giữ, bảo tồn di sản, trong đó nổi bật là số hóa và chuẩn hóa dữ liệu di sản. Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô Huế đã thực hiện chuẩn hóa dữ liệu di sản gồm: 1.400 bộ hồ sơ đã được chỉnh lý, 110.000 trang tài liệu đã được số hóa...

Từ kho dữ liệu số, thành phố Huế đã bước đầu hình thành các sản phẩm văn hóa như: Triển lãm tương tác, triển lãm số, trạm tương tác du lịch thông minh, chứng nhận số; triển khai dự án TapQuest tại Hải Vân Quan, cho phép du khách có thể tương tác thông qua các điểm trạm tương tác thông minh… Những sản phẩm này giúp chuyển đổi từ “bảo tồn tĩnh” sang “triển lãm động”, biến dữ liệu di sản thành nguồn lực kinh tế mới, góp phần lan tỏa giá trị văn hóa đặc trưng của Huế ra thế giới.

Theo đồng chí Hoàng Việt Trung, từ thực tiễn mô hình phát triển kinh tế di sản của Huế, có thể thấy, việc “biến di sản thành tài sản”, tạo ra giá trị kinh tế từ chính những giá trị văn hóa truyền thống là hướng đi phù hợp. Tuy nhiên, nội dung về phát triển kinh tế di sản cần được đề cập sâu hơn, thể chế hóa mạnh mẽ hơn trong dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng.

Theo đó, cần bổ sung các nội dung về: Xây dựng khung pháp lý rõ ràng cho mô hình kinh tế di sản, quy hoạch các loại hình trong ngành kinh tế di sản, xác định rõ phạm vi, tiêu chí, cơ chế vận hành và lợi ích của các chủ thể tham gia; cơ chế, chính sách nhằm khuyến khích, phát triển kinh tế di sản; cơ chế, chính sách khuyến khích xã hội hóa và chuyển đổi số trong bảo tồn di sản, tạo hành lang pháp lý cho doanh nghiệp, cộng đồng tham gia phát triển sản phẩm, dịch vụ văn hóa gắn với di sản; đưa phát triển kinh tế di sản trở thành một trụ cột của công nghiệp văn hóa, gắn với chiến lược phát triển du lịch bền vững...

Đóng góp vào dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng, nhiều người dân cũng đồng thuận rằng: Gắn bảo tồn di sản với phát triển kinh tế di sản không chỉ tạo động lực cho phát triển văn hóa, mà còn là giải pháp cụ thể hóa quan điểm của Đảng về phát triển văn hóa và con người Việt Nam toàn diện, góp phần xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, xứng đáng với tầm vóc của một quốc gia có truyền thống văn hiến ngàn năm.

LÊ ĐÔNG

Nguồn: https://nhandan.vn/phat-huy-gia-tri-di-san-van-hoa-gan-voi-phat-trien-kinh-te-di-san-post922140.html