TPHCM tập trung toàn lực hoàn thành 6 tuyến metro trước năm 2030

TPHCM đang đẩy nhanh di dời hạ tầng kỹ thuật để khởi công Metro số 2 (Bến Thành - Tham Lương) tháng 1.2026. Ảnh: Anh Tú

Chuẩn bị khởi công Metro Bến Thành - Cần Giờ và Bến Thành - Tham Lương

Metro Bến Thành - Cần Giờ là dự án mở đầu cho giai đoạn tăng tốc, dự kiến khởi công ngày 19.12.2025. Tuyến dài gần 53km, tiêu chuẩn đường đôi, khổ ray 1.435mm, tốc độ thiết kế tối đa 350km/h. Dự án do Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển đường sắt tốc độ cao VinSpeed đề xuất, tổng vốn hơn 86.650 tỉ đồng. Metro dự kiến thi công đến quý III/2027, chạy thử từ quý IV/2027 và khai thác thương mại vào quý I/2028. Tuyến sử dụng đoàn tàu 8 toa, sức chứa 600 khách; tần suất 3 đôi tàu/giờ, đáp ứng gần 44.000 lượt khách mỗi ngày, tương đương hơn 15,9 triệu lượt mỗi năm.

Metro số 2 (Bến Thành - Tham Lương) dự kiến được phê duyệt điều chỉnh trước ngày 15.12.2025 và khởi công toàn tuyến vào 15.1.2026, đưa vào khai thác từ tháng 12.2030. Chiều dài dự án sau điều chỉnh là 11,269km, trong đó 9,255km đi ngầm, còn lại là đoạn trên cao và đường dẫn depot. Tuyến có 10 ga ngầm (kể cả ga Bến Thành), một ga trên cao và một depot. Tổng mức đầu tư dự kiến tăng lên 52.047 tỉ đồng do bổ sung quy mô, cập nhật công nghệ và trượt giá.

Đoạn Metro số 2 (Bến Thành - Thủ Thiêm) cũng sẽ được làm ngầm khoảng 6km dọc các đại lộ Hàm Nghi và Mai Chí Thọ.

Bên cạnh đó, tuyến Thủ Thiêm - Long Thành được điều chỉnh thành đường sắt đô thị, dài khoảng 42km, đường đôi, khổ ray 1.435mm, tốc độ thiết kế 120km/h. Tuyến gồm 20 ga (16 ga trên cao, 4 ga ngầm), tổng vốn khoảng 3,21 tỉ USD. Khi hoàn thành, hành khách từ sân bay Tân Sơn Nhất có thể đi Metro số 2 đến Bến Thành - Thủ Thiêm rồi tiếp tục theo tuyến Thủ Thiêm - Long Thành để tới sân bay Long Thành.

Metro số 6 (Tân Sơn Nhất - Phú Hữu) cũng được xem là tuyến chiến lược mới, dài 53,8km, tổng vốn hơn 8 tỉ USD. Tuyến kết nối trực tiếp cả ba nhà ga T1, T2 và T3 của sân bay Tân Sơn Nhất, đồng thời liên thông với Metro số 2 tại ga Bà Quẹo và tuyến Thủ Thiêm - Long Thành tại ga Phú Hữu. Đây sẽ là hành lang vận tải quan trọng giữa hai sân bay lớn, giảm áp lực cho khu vực trung tâm TPHCM.

Hai tuyến metro kết nối tỉnh Bình Dương trước đây cũng chuẩn bị đầu tư. Metro số 1 (TP mới Bình Dương - Suối Tiên) dài 29,01km, toàn bộ đi trên cao, sử dụng chung depot Long Bình với Metro Bến Thành - Suối Tiên. Tổng vốn đầu tư dự án 46.725 tỉ đồng. Metro số 2 (Thủ Dầu Một - TPHCM) dài 21,87km, đi trên cao, tổng vốn khoảng 53.000 tỉ đồng.

Bài học giải phóng mặt bằng từ tuyến Metro số 1 và 2

Theo Giám đốc Sở Xây dựng TPHCM Trần Quang Lâm, sáu tuyến metro nói trên, có tổng chiều dài khoảng 232km, tổng mức đầu tư sơ bộ gần 19,67 tỉ USD. Trong đó, nguồn vốn Trung ương và ngân sách TPHCM mới đáp ứng khoảng 66% nhu cầu.

Thành phố vì vậy cần sớm xây dựng đề án huy động thêm nguồn lực, bao gồm khai thác quỹ đất theo mô hình TOD (phát triển đô thị gắn với giao thông công cộng), hợp tác công - tư (PPP), đặc biệt là phương thức BT (xây dựng - chuyển giao).

Ngoài bài toán vốn, giải phóng mặt bằng tiếp tục là thách thức lớn nhất. Thực tế cho thấy, tiến độ Metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên) và số 2 (Bến Thành - Tham Lương) bị kéo dài thời gian triển khai một phần vì chậm bàn giao mặt bằng. Metro số 1 từng bị nhà thầu khiếu kiện quốc tế vì chậm giải phóng mặt bằng, còn Metro số 2 mất 5 năm để hoàn tất mặt bằng cho hơn 11km tuyến.

TS Trần Quang Thắng - Viện trưởng Viện Kinh tế và quản lý TPHCM - cho rằng, để các dự án metro mới “chạy nhanh”, TPHCM phải thay đổi cách làm: Chuẩn bị mặt bằng trước 1 - 2 năm, chỉ thi công khi đã sẵn sàng 90 - 100% mặt bằng; bồi thường linh hoạt, sát giá thị trường để hạn chế khiếu nại; rút gọn quy trình, quy định rõ thời hạn từng bước và công khai tiến độ từng hộ dân, nhằm tăng minh bạch.

Phát biểu tại cuộc họp với Ban Quản lý Đường sắt đô thị TPHCM mới đây, Bí thư Thành ủy TPHCM Trần Lưu Quang nhấn mạnh cần ưu tiên bố trí tái định cư theo từng dự án. Trong thời gian người dân phải di dời, mà khu tái định cư chưa hoàn thành, thành phố sẽ hỗ trợ tiền thuê nhà.

TPHCM cũng sẽ chuẩn bị thêm quỹ nhà xây sẵn ở vị trí thuận lợi, có giá trị sinh lợi để hỗ trợ các trường hợp đặc biệt, đảm bảo người dân có nơi ở và sinh kế lâu dài. Bí thư Thành ủy TPHCM cũng yêu cầu số hóa toàn bộ quy trình tái định cư, bảo đảm minh bạch, chính xác và thuận tiện cho người dân bị ảnh hưởng bởi các dự án đường sắt đô thị.

MINH QUÂN

Nguồn: https://laodong.vn/xa-hoi/tphcm-tap-trung-toan-luc-hoan-thanh-6-tuyen-metro-truoc-nam-2030-1611530.ldo