Tương lai số công bằng và dành cho tất cả mọi người

Đổi mới sáng tạo dành cho tất cả mọi người

Ngày 21/4 hằng năm được Liên hợp quốc chọn là Ngày Sáng tạo và ĐMST thế giới với mục đích nâng cao nhận thức về vai trò của sáng tạo và ĐMST trong phát triển kinh tế, xây dựng xã hội phát triển bền vững và thúc đẩy sự phát triển mọi mặt của con người.

Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng.

Sau khi thông qua Nghị quyết vào năm 2017 và tuyên bố ngày 21/4 hằng năm là Ngày Sáng tạo và ĐMST thế giới, Liên hợp quốc đã đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy ĐMST như một yếu tố then chốt để đạt được các mục tiêu phát triển bền vững. Thông qua các cơ quan của Liên hợp quốc đã và đang hỗ trợ các quốc gia - trong đó có Việt Nam xây dựng chính sách ĐMST, phát triển hệ sinh thái ĐMST, xác lập quyền và khai thác phát triển tài sản trí tuệ.

Từ năm 2021, ngay sau khi được Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ giao nhiệm vụ, ngày 21/4 hằng năm Bộ KH&CN đã tổ chức Lễ hưởng ứng Ngày sáng tạo và ĐMST thế giới.

Năm 2025, Lễ hưởng ứng được tổ chức trong bối cảnh Việt Nam đang quyết liệt triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển KH,CN,ĐMST&CĐS quốc gia, phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, sự tham gia tích cực của doanh nghiệp, các viện nghiên cứu, trường đại học và nhân dân trong việc thúc đẩy hoạt động ĐMST phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng an ninh, nâng cao chất lượng cuộc sống người dân.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, ĐMST sẽ quyết định KH&CN mang lại giá trị thực tiễn nhiều hay không, đồng thời giúp tạo ra năng lực cạnh tranh quốc gia, đóng góp trực tiếp vào tăng trưởng kinh tế.

"Làm chủ công nghệ lõi lúc này với chúng ta còn khó, nhưng ứng dụng sáng tạo công nghệ lõi vào giải các bài toán Việt Nam để phát triển lại khả thi. Giai đoạn này, ưu tiên nhiều hơn cho ĐMST để phát triển nhanh đất nước", Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho hay.

Phát biểu tại Lễ hưởng ứng, bà Pauline Tamesis, Điều phối viên Thường trú Liên hợp quốc tại Việt Nam cho rằng, với Nghị quyết 57, ĐMST&CĐS đã được coi là ưu tiên chiến lược hàng đầu của Việt Nam trên con đường đạt được thu nhập cao vào năm 2045. Đây là một tín hiệu mạnh mẽ - được hỗ trợ bởi cam kết dành 3% ngân sách quốc gia cho KH,CN&ĐMST.

Nền kinh tế số của Việt Nam hiện chiếm 18,3% GDP, tăng trưởng nhanh hơn bất kỳ quốc gia nào khác ở Đông Nam Á. Gần như tất cả công dân đều được phủ sóng băng thông rộng và 5G đang phát triển nhanh chóng.

Bà Pauline Tamesis, Điều phối viên thường trú của Liên hợp quốc tại Việt Nam.

Tuy nhiên, bà Pauline Tamesis cho biết, vẫn còn tồn tại những khoảng cách: ở khu vực nông thôn, tỷ lệ sử dụng internet thấp hơn khu vực đô thị 10%; trong số phụ nữ ở các khu vực xa xôi, tỷ lệ sở hữu điện thoại thông minh thấp hơn nam giới 26%; và chỉ có 10% các cô gái mong muốn theo đuổi các ngành nghề STEM, so với 24% các chàng trai.

Theo bà Pauline Tamesis, đổi mới là dành cho tất cả mọi người mà không có chọn lọc. Trí tuệ nhân tạo (AI) đang dần định hình lại các nền kinh tế và xã hội. Ở Việt Nam, 54% các cơ quan hành chính đã sử dụng AI, nhưng chỉ có 20% có hướng dẫn đạo đức trong việc sử dụng. Điều này đặt ra những câu hỏi cơ bản: Làm thế nào để đảm bảo sự công bằng? Làm thế nào để bảo vệ quyền lợi? Và làm thế nào để ngăn công nghệ làm sâu sắc thêm sự bất bình đẳng?

Bà Pauline Tamesis khẳng định, Cơ quan Liên hợp quốc hỗ trợ Việt Nam cung cấp phân tích chuyên biệt và tư vấn về đạo đức AI và giúp củng cố các khung quản trị. "Chúng tôi đang đầu tư vào giáo dục, đào tạo kỹ năng xanh và kỹ năng số và các con đường nghề nghiệp, và thúc đẩy sự bao gồm - đặc biệt là đối với phụ nữ, các dân tộc thiểu số và người khuyết tật".

Bà Pauline Tamesis nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đổi mới một cách táo bạo nhưng có trách nhiệm, đồng thời kêu gọi kết nối con người chứ không chỉ thiết bị; đảm bảo rằng tương lai số không chỉ nhanh và thông minh mà còn công bằng và dành cho tất cả mọi người.

Bà Pauline Tamesis kêu gọi, hãy cùng nhau đón nhận một văn hóa nơi đổi mới và sáng tạo trở thành lối sống của các cá nhân và tổ chức. Điều này có nghĩa là tạo ra môi trường nơi các ý tưởng mới được khuyến khích, sự sáng tạo được tôn vinh và tư duy đổi mới được tích hợp vào các thực hành hằng ngày.

Chìa khóa kiến tạo tương lai

Nhà nước giữ vai trò quan trọng trong thúc đẩy hệ sinh thái ĐMST, đặc biệt trong giai đoạn khởi đầu. Không chỉ kiến tạo và định hướng, Nhà nước còn đóng vai trò kết nối và bảo đảm môi trường thuận lợi cho các chủ thể trong hệ sinh thái phát triển.

Tại Việt Nam, Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia (NIC) đã từng bước khẳng định vai trò đầu mối quốc gia về ĐMST, là đơn vị dẫn dắt kết nối hệ sinh thái ĐMST hoàn chỉnh cho Việt Nam. Chia sẻ về hành trình của NIC trong việc kết nối và thúc đẩy văn hoá ĐMST tại Việt Nam, ông Võ Xuân Hoài, Phó Giám đốc Trung tâm cho biết, văn hóa ĐMST dẫn dắt NIC đồng hành cùng cộng đồng, kết nối các mô hình 3 nhà "nhà nước – nhà khoa học – nhà trường". Đồng thời đã có những hợp tác với nhiều trường đại học, các doanh nghiệp công nghệ, các tập đoàn lớn trong nước và quốc tế.

Ông Võ Xuân Hoài, Phó Giám đốc Trung tâm ĐMST quốc gia phát biểu tại sự kiện.

Tại Lễ hưởng ứng, doanh nghiệp đã trực tiếp kể câu chuyện về ĐMST, cách triển khai để đi đến mục tiêu chính của ĐMST là nâng cao hiệu quả, gia tăng hiệu suất, tạo ra giá trị cho công ty và đóng góp cho phát triển kinh tế - xã hội.

Ông Nguyễn Trung Kiên, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Tập đoàn CNCTech cho biết, nhờ có ĐMST mà một doanh nghiệp cơ khí (thuần sản xuất) như CNCTech đã vươn ra được thị trường toàn cầu với nhân lực marketing ít ỏi. Bộ phận marketing (hoạt động trên toàn cầu) của CNCTech chỉ có 5 người. Vì thế việc tổ chức phục vụ đồng thời rất nhiều đơn hàng (trong khi mỗi đơn hàng yêu cầu cung ứng số lượng hàng không lớn) là một bài toán khó. CNCTech phải huy động các sáng kiến, áp dụng các mô hình quản lý thông minh nhằm tối ưu hóa vận hành và nâng cao chất lượng sản phẩm.

Ông Nguyễn Trung Kiên, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Tập đoàn CNCTech chia sẻ kinh nghiệm ĐMST của Công ty.

Em Mai Thị Phượng, sinh viên năm thứ 3, Khoa Công nghệ Thông tin, Học viện Công nghệ bưu chính viễn thông, bày tỏ niềm vinh dự được đại diện cho các bạn sinh viên Học viện chia sẻ những suy nghĩ và trải nghiệm của mình về tinh thần sáng tạo, những nhận thức về giá trị của ĐMST sau khi tham gia những hoạt động giao lưu với sinh viên các đại học quốc tế và qua những dự án sinh viên.

Phượng cho biết, em được tham gia dự án sáng tạo Skynet, một dự án sử dụng máy bay không người lái kết hợp công nghệ rada và AI nhằm hỗ trợ tìm kiếm người trong bão lũ. Dự án được giải nhất cuộc thi Tech4Good châu Á - Thái Bình Dương, và được dự vòng thi quốc tế 2025.

Mai Thị Phượng, sinh viên năm thứ 3, Khoa Công nghệ Thông tin, Học viện Công nghệ bưu chính viễn thông.

"Thành công của Skynet đã mang lại cho chúng em giá trị truyền cảm hứng, sự tự tin to lớn. Tin rằng người trẻ Việt Nam hoàn toàn có thể tỏa sáng, cạnh tranh trên sân chơi sáng tạo quốc tế. Tự tin những vấn đề lớn của đất nước sẽ có lời giải nếu chúng ta dám nghĩ dám làm. Tự tin tinh thần ĐMST là chìa khóa mở ra cánh cửa tương lai", Mai Thị Phượng cho biết.

Trung tâm Truyền thông KH&CN

Nguồn: https://mst.gov.vn/tuong-lai-so-cong-bang-va-danh-cho-tat-ca-moi-nguoi-197250423100202607.htm