Hoàn thiện cơ sở pháp lý để phòng ngừa, kiểm soát hiệu quả tệ nạn ma túy

Trước thực trạng cả nước có hơn 108.000 người nghiện, trong đó khoảng 40% đang trong cơ sở cai nghiện, ĐBQH Phạm Trọng Nghĩa (Lạng Sơn) nhấn mạnh: tình hình tệ nạn ma túy đang diễn biến phức tạp, phương thức, thủ đoạn ngày càng tinh vi. Do đó, việc sửa đổi Luật Phòng, chống ma túy lần này phải hướng tới tăng cường phòng ngừa, kiểm soát chặt chẽ, đồng thời tạo điều kiện hỗ trợ người nghiện tái hòa nhập cộng đồng.

Tránh tình trạng quy trình “đẹp trên giấy” nhưng khó triển khai trong thực tế

Chiều 11/11, thảo luận tại Tổ 6 (Đoàn ĐBQH các tỉnh Đồng Nai, Lạng Sơn, TP. Huế) về dự án Luật Phòng, chống ma túy (sửa đổi), các ĐBQH bày tỏ kỳ vọng: sau khi được thông qua, dự án Luật này sẽ trở thành hành lang pháp lý vững chắc, góp phần cùng Chiến lược quốc gia phòng, chống ma túy giai đoạn 2021 – 2030 xây dựng môi trường xã hội an toàn, lành mạnh, không ma túy.

ĐBQH Lê Trường Lưu (TP. Huế) điều hành phiên họp Tổ 6. Ảnh: Hồ Long

Tuy nhiên, góp ý vào từng nội dung cụ thể, các đại biểu cho rằng Ban soạn thảo cần tiếp tục rà soát để có sửa đổi, bổ sung cho phù hợp.

Các ĐBQH tỉnh Đồng Nai tại phiên họp Tổ 6 chiều 11/11. Ảnh: Hồ Long

ĐBQH Nguyễn Thị Như Ý (Đồng Nai) nhấn mạnh, việc sửa đổi Luật lần này tập trung vào vấn đề đồng bộ hóa giữa phân cấp, phân quyền và nguồn kinh phí thực hiện trong công tác phòng, chống và cai nghiện ma túy. Tuy nhiên, để hoàn thiện dự thảo Luật, đại biểu kiến nghị cơ quan soạn thảo cần quan tâm đến việc bố trí kinh phí để thực hiện phải đồng bộ với phân cấp này. Bởi trên thực tế, mặc dù công an phường/xã thực hiện rất nhiều nhiệm vụ trên địa bàn, nhưng phần kinh phí đôi khi lại chưa kịp thời và chưa phù hợp, gây ảnh hưởng đến hoạt động chung. Đại biểu dẫn chứng cụ thể rằng, khi công an phường truy quét tội phạm ma túy và cần thực hiện test thử, que test rất đắt nhưng kinh phí điều chỉnh để thực hiện lại không kịp thời.

ĐBQH Nguyễn Thị Như Ý (Đồng Nai) phát biểu tại phiên họp Tổ 6 chiều 11/11. Ảnh: Hồ Long

Đồng tình với ý kiến trên, đại biểu Phạm Trọng Nghĩa (Lạng Sơn) cũng nhấn mạnh: đây là dự án luật lớn, có phạm vi điều chỉnh rộng, sửa đổi, bổ sung hơn 50% số điều, trong đó nhiều nội dung mang tính nền tảng nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn đấu tranh phòng, chống ma túy hiện nay.

Đánh giá cao việc dự thảo Luật bổ sung trường giáo dưỡng là một loại hình cơ sở thực hiện cai nghiện bắt buộc cho người từ 12 đến 18 tuổi, góp phần hoàn thiện cơ chế xử lý với nhóm đối tượng chưa thành niên. Tuy nhiên, đại biểu lưu ý: cần quy định rõ biện pháp quản lý, giáo dục, phân luồng để tránh ảnh hưởng tiêu cực đến những học sinh khác không có hành vi nghiện ma túy.

ĐBQH Phạm Trọng Nghĩa (Lạng Sơn) phát biểu tại họp Tổ 6 chiều 11/11. Ảnh: Hồ Long

Về quy trình cai nghiện, đại biểu cho rằng việc quy định bắt buộc áp dụng đủ 5 giai đoạn thay vì 3 giai đoạn như hiện hành là phù hợp, bảo đảm tính toàn diện và hiệu quả. Song, cần có hướng dẫn chi tiết và nguồn lực tương ứng, tránh tình trạng quy trình “đẹp trên giấy” nhưng khó triển khai trong thực tế ở cơ sở.

Đối với quy định áp giải để xác định chất ma túy trong cơ thể, đại biểu cho rằng, đây là nội dung cần thiết để khắc phục tình trạng người có dấu hiệu sử dụng ma túy không hợp tác, gây khó khăn cho việc áp dụng biện pháp xử lý. Tuy nhiên, đại biểu cho rằng, cần quy định rõ thẩm quyền, trách nhiệm và quy trình thực hiện, bảo đảm tôn trọng quyền con người, quyền công dân.

Quy định chặt chẽ đăng ký nơi ở sau cai nghiện

Cơ bản nhất trí với dự thảo Luật, song ĐBQH Lưu Bá Mạc góp ý thêm vào một số nội dung cần bổ sung, sửa đổi cho phù hợp. Cụ thể, về hành vi bị nghiêm cấm (tại khoản 3 Điều 5), đại biểu cho rằng, dự Luật mới chỉ quy định cấm chiếm đoạt một số loại, trong đó bao gồm chất ma túy và thức ăn thủy sản có chứa chất ma túy. Tuy nhiên, chưa có quy định điều chỉnh trường hợp chiếm đoạt cây có chứa chất ma túy.

ĐBQH Lưu Bá Mạc (Lạng Sơn) phát biểu tại họp Tổ 6. Ảnh: Hồ Long

Tại khoản 7 Điều 2 có giải thích từ ngữ: “Cây có chứa chất ma túy là cây thuốc phiện, cây coca, cây cần sa và các loại cây khác có chứa chất ma túy do Chính phủ quy định”, đại biểu Lưu Bá Mạc cho rằng, trong dự thảo Luật này mới chỉ đề cập đến trong Điều 6 và 7. Do vậy, đề nghị cân nhắc bổ sung thêm một hành vi bị nghiêm cấm tại Điều 5 như sau: “Chiếm đoạt cây có chứa chất ma túy”. Dẫn lý do bổ sung, đại biểu cho rằng, thực tế có tình huống người trồng cây có chứa chất ma túy (như cây cần sa, cây coca...) bị người khác chiếm đoạt để sử dụng, tàng trữ hoặc mua bán. Tuy nhiên trong thực tế, cơ quan chức năng gặp lúng túng khi xử lý do chưa có quy định rõ ràng. Do đó, việc bổ sung hành vi “chiếm đoạt cây có chứa chất ma túy” là cần thiết nhằm bảo đảm quy định bao quát, thống nhất và khép kín các hành vi vi phạm liên quan đến ma túy, tạo cơ sở pháp lý đầy đủ cho việc xử lý triệt để các hành vi lợi dụng kẽ hở của pháp luật.

Liên quan đến việc quản lý, hỗ trợ sau cai nghiện ma túy tại nơi cư trú (tại khoản 3 Điều 40) có quy định “Trường hợp người nghiện ma túy không có nơi cư trú ổn định sau khi hoàn thành cai nghiện ma túy phải đăng ký với cơ sở cai nghiện ma túy công lập về nơi cư trú để thực hiện quản lý sau cai nghiện ma túy. Cơ sở cai nghiện ma túy công lập có trách nhiệm thông báo với Công an cấp xã nơi người đó đăng ký cư trú để thực hiện quản lý sau cai nghiện ma túy”. Về vấn đề này, đại biểu đề nghị cân nhắc điều chỉnh, bổ sung quy định này nhằm bảo đảm phù hợp với thực tiễn hơn. Cụ thể, cần bổ sung cơ chế kiểm soát thông tin cư trú, quy định chặt chẽ việc đăng ký nơi ở sau cai nghiện và trách nhiệm xác minh của Công an cấp xã. Đồng thời, cần tăng cường phối hợp giữa cơ sở cai nghiện và chính quyền địa phương để bảo đảm quản lý thống nhất, tránh bỏ sót hoặc trùng lặp đối tượng.

ĐBQH Nguyễn Thị Sửu (TP. Huế) phát biểu tại thảo luận Tổ 6. Ảnh: Hồ Long

Góp ý về dự thảo Luật Phòng, chống ma túy (sửa đổi) ĐBQH Nguyễn Thị Sửu ( TP. Huế) nhấn mạnh yêu cầu hoàn thiện khung pháp lý bảo đảm tính đồng bộ, khoa học và phù hợp với chuẩn mực quốc tế, đồng thời đề nghị rà soát, bổ sung nhiều quy định còn bất cập, thiếu cụ thể.

Theo đại biểu, định nghĩa “chất ma túy” tại Điều 2 mới chỉ căn cứ vào danh mục do Chính phủ ban hành, chưa viện dẫn tiêu chuẩn quốc tế, chưa phân biệt rõ giữa “có chứa” và “trái phép”, dễ dẫn đến việc xác định sai hành vi vi phạm. Theo đó, đại biểu đề nghị cập nhật, chuẩn hoá khái niệm dựa trên Công ước Liên Hợp Quốc về Kiểm soát Ma túy năm 1961 và quyết định của WHO/FAO. Đồng thời, bổ sung phụ lục “Danh mục chất ma túy, tiền chất, thuốc thú y, thực phẩm”, cần quy định rõ: “Có chứa” là nồng độ trong giới hạn cho phép; “Trái phép” là vượt ngưỡng quy định, đại biểu đề nghị.

Về Điều 5 dự án Luật, đại biểu cho rằng các khoản 1 và 12 còn chung chung, chưa phân biệt rõ cây “có chứa” và cây “được phép sử dụng cho mục đích y tế”, tiềm ẩn nguy cơ vi phạm nguyên tắc “Không có tội nếu không có luật”. Do đó, đề nghị chỉ cấm trồng, thu hoạch, chế biến những loài được liệt kê cụ thể trong Phụ lục I (cây thuốc phiện, cây côca, cây cần sa). Đồng thời, thay cụm từ “các hành vi bị nghiêm cấm khác” bằng danh mục hành vi cụ thể như tàng trữ, vận chuyển, bán, cho vay, tài trợ cho hoạt động ma túy… nhằm bảo đảm tính minh bạch và khả thi.

Đối với quy định về trách nhiệm (Chương II), đại biểu nêu rõ, hiện dự thảo chưa xác định ai là “người có thẩm quyền” trong chỉ định sử dụng thuốc gây nghiện, cũng như thiếu cơ chế giám sát. Đại biểu kiến nghị quy định rõ thẩm quyền thuộc các cơ quan y tế, quản lý dược và quản lý thuốc, đồng thời bổ sung cơ chế giám sát độc lập – có thể giao cho Thanh tra Chính phủ hoặc Ủy ban Kiểm tra Quốc gia để bảo đảm minh bạch, tránh lạm quyền.

Nguồn: https://daibieunhandan.vn/hoan-thien-co-so-phap-ly-de-phong-ngua-kiem-soat-hieu-qua-te-nan-ma-tuy-10395258.html