HOÀNG KIM NGỌC - NGỌN LỬA ÂM THẦM CHÁY TRONG MIỀN VĂN CHƯƠNG TÂY BẮC

Giữa núi rừng Tây Bắc trùng điệp, có một người phụ nữ đã lặng lẽ gieo chữ, chắt lọc từng tinh hoa văn học để kết thành những đóa hoa tri thức đầy bản sắc. Đó là Nhà giáo ưu tú, Nhà nghiên cứu, phê bình văn học Hoàng Kim Ngọc, dành trọn đời mình cho sự nghiệp giáo dục và văn hóa vùng cao Sơn La.

Nhà giáo ưu tú, Nhà nghiên cứu, phê bình văn học Hoàng Kim Ngọc.

Sinh ra trong một gia đình giàu truyền thống yêu nước, sớm theo cha mẹ lên vùng núi Sơn La từ những ngày thơ bé, Hoàng Kim Ngọc đã xem mảnh đất này như quê hương thứ hai. Bằng cả trái tim và trí tuệ, chị đã miệt mài cống hiến cho giáo dục, để rồi sau khi về hưu, vẫn tiếp tục là "người giữ lửa" cho văn học miền biên viễn.

Không chọn con đường hào nhoáng, Hoàng Kim Ngọc chọn đi vào chiều sâu thầm lặng, nghiên cứu, lý giải, kết nối những mạch ngầm sáng tác của các nhà văn, nhà thơ Sơn La với bạn đọc. Từ đó, chị trở thành cây cầu tư tưởng - thẩm mỹ quan trọng giữa sáng tạo và thưởng thức, giữa văn chương và đời sống.

Hoàng Kim Ngọc đã cho ra mắt 5 tập tiểu luận - phê bình văn học có giá trị, nhiều lần đoạt giải thưởng của các hội chuyên ngành Trung ương và địa phương, như “Những đóng góp của thơ trẻ thời kỳ chống Mỹ cứu nước”, NXB Đại học quốc gia, 1998; “Văn học Sơn La từ 1930-2018”, NXB Hội Nhà văn, 2020; “Viết về miền yêu thương” (tập 1, 2); “Viết từ miền biên cương”. Những công trình ấy là kết quả của một hành trình khảo cứu cần mẫn, giàu tâm huyết và luôn chứa đựng những suy tư sắc sảo, sâu lắng.

Hoàng Kim Ngọc không chỉ viết về văn học, chị sống cùng nó, dành những trang viết để khắc họa diện mạo văn học Sơn La từ thời chống Pháp, chống Mỹ đến thời kỳ đổi mới, hội nhập. Trong cái nhìn của chị, văn học Sơn La là một dòng chảy liên tục, không chỉ là kết quả mà còn là tấm gương phản chiếu của công cuộc đổi mới tỉnh nhà.

Chị không ngừng khám phá, không ngại lặn lội đến những vùng đất xa xôi, từ Bắc Yên, Quỳnh Nhai đến Phù Yên… để tìm hiểu và viết nên những trang đặc sắc: “Bắc Yên - sức sống tiềm ẩn – nguồn cảm hứng của các văn nghệ sỹ Sơn La”; “Mảnh đất Phù Hoa trong các trang Văn học Sơn La”; “Những trang viết về Quỳnh Nhai huyền thoại”… Qua ngòi bút của chị, những miền đất trở thành cảm hứng, những con người trở thành biểu tượng văn hóa sống động.

Tập tiểu luận, phê bình văn học thứ 5 của  Nhà giáo ưu tú, Nhà nghiên cứu, phê bình văn học Hoàng Kim Ngọc, đoạt giải B Giải thưởng VHNT của Hội VHNT các DTTS Việt Nam.

Với phong cách phê bình gần gũi, trân trọng, sâu sắc nhưng không áp đặt, Hoàng Kim Ngọc luôn thể hiện một thái độ nâng niu người viết, thấu cảm tác phẩm. Từ những cây bút lão thành như Hoàng Nó, Đinh Sơn, Đinh Ân, Lò Văn Cậy, Cầm Hùng, Sa Phong Ba, Trần Đại Tạo… đến thế hệ mới như Trần Nguyên Mỹ, Kiều Duy Khánh, Hờ A Di, Nguyễn Thị Hồng Minh, Lương Mỹ Hạnh, Nguyễn Huyền Mến…, đều được chị nhìn nhận trong sự kế thừa và phát triển hài hòa. Đặc biệt, chị dành sự quan tâm sâu sắc cho những cây bút nữ - một chuyên luận dài hơn 20 trang, là minh chứng cho tinh thần nữ quyền nhân văn và sáng suốt.

GS.TS. Nhà giáo nhân dân Vũ Anh Tuấn, từng nhận xét: “Những trang viết của Hoàng Kim Ngọc là thơ bằng tim đọng mãi vào tim”. Quả thật, không chỉ mang giá trị học thuật, mỗi bài viết của chị còn là kết tinh của cảm xúc, trải nghiệm và tình yêu với văn học miền biên viễn.

Hoàng Kim Ngọc còn là người truyền cảm hứng mạnh mẽ trong cộng đồng giáo viên, học sinh vùng cao. Các công trình của chị đã có mặt tại thư viện tỉnh, thư viện nhiều trường đại học, cao đẳng, là nguồn tài liệu quý cho giảng dạy văn học địa phương, giúp học trò thêm tự hào về văn hóa dân tộc mình. Chị thường khiêm tốn nói rằng: “Những bài viết của mình có thể chưa hay, chưa sâu… nhưng là những trang viết mở để thế hệ sau tiếp tục viết tiếp…”. Chính sự chân thành đó khiến ngọn lửa học thuật mà chị thắp lên ngày càng lan tỏa mạnh mẽ hơn.

Hoàng Kim Ngọc không ồn ào, không tìm ánh đèn sân khấu. Nhưng như con ong mật, chị cần mẫn làm đẹp cho đời bằng cách lưu giữ, tôn vinh và phát triển nền văn học Sơn La.

Giữa dòng chảy gấp gáp của thời đại, có lẽ chúng ta càng cần hơn bao giờ hết những người như chị, những người viết bằng tim, bằng trí và bằng cả cuộc đời. Nếu một ngày người ta kể về lịch sử văn học Sơn La hiện đại, chắc chắn tên tuổi Nhà giáo ưu tú, Nhà nghiên cứu, phê bình văn học Hoàng Kim Ngọc sẽ được nhắc đến như một người gìn giữ hồn chữ, thắp lửa cho những mùa sáng tạo trên miền đất yêu thương.

Nguồn: https://baosonla.vn/khoa-giao/hoang-kim-ngoc-ngon-lua-am-tham-chay-trong-mien-van-chuong-tay-bac-lEvi0Amvg.html