Trung tâm tài chính quốc tế sắp đi vào hoạt động

Một trung tâm - hai điểm đến

Tại Hội nghị về thành lập Trung tâm tài chính quốc tế (TTTCQT) mới đây, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cho biết trên tinh thần "một trung tâm - hai điểm đến", sẽ thành lập 2 cơ quan điều hành tại 2 địa phương (TP.HCM và TP.Đà Nẵng) nhưng có một cơ quan giám sát chung, một tòa án chung để giải quyết các tranh chấp nếu có. Thủ tướng yêu cầu các cơ quan liên quan khẩn trương trình Chính phủ ban hành nghị định trong những ngày tới để trung tâm đi vào hoạt động ngay trong tháng 11. Cụ thể, Chính phủ đã thành lập Ban Chỉ đạo chung do Thủ tướng Chính phủ phụ trách, có sự tham gia của các thành viên Chính phủ liên quan. Trung tâm sẽ vận hành dựa trên cơ sở số hóa, trí tuệ nhân tạo (AI), có tính cạnh tranh cao và thu hút được nguồn lực phát triển. Con người phải chuyên nghiệp, gồm cả chuyên gia trong nước và nước ngoài để tiếp thu tinh hoa, trí tuệ quốc tế.

Cùng với Đà Nẵng, TP.HCM sẽ có Trung tâm tài chính quốc tế

ẢNH: NHẬT THỊNH

Để trung tâm có thể thu hút các chuyên gia hàng đầu, cần có cơ chế, chính sách thuận lợi nhất, cạnh tranh nhất, tạo hệ sinh thái hài hòa giữa con người, xã hội và thiên nhiên; Đà Nẵng và TP.HCM cần phát huy tối đa, tạo điều kiện sống thuận lợi về giao thông, sinh hoạt, giáo dục, y tế, văn hóa, thể thao… Thủ tướng lưu ý cơ chế, chính sách thuận lợi và cạnh tranh nhưng cũng cần mang tính dễ định đoán, quen thuộc, hòa quyện giữa truyền thống và đột phá, giữa tinh hoa của nhân loại với văn hóa VN. Các cơ quan dịch vụ tài chính, phi tài chính cần cấp phép linh hoạt, chủ yếu là hậu kiểm, giảm tiền kiểm; khung pháp lý phải minh bạch, tự chủ, có cơ chế, chính sách ưu đãi nhất định. Trong quá trình hình thành, phát triển trung tâm phải chuyển giao công nghệ, coi trọng con người là yếu tố quyết định. Trung tâm hoạt động không chỉ đơn thuần về tài chính mà còn có cả sản xuất, kinh doanh, thương mại, đầu tư, song bảo đảm các hoạt động này kết hợp nhuần nhuyễn và cạnh tranh với các trung tâm tài chính khác…

Theo PGS-TS Nguyễn Hữu Huân (ĐH Kinh tế TP.HCM), hoàn toàn có thể đưa TTTCQT vào hoạt động từ tháng 11 vì công tác chuẩn bị đã được triển khai từ trước. Quá trình đưa trung tâm đi vào hoạt động rồi tiếp tục vừa làm vừa hoàn thiện những vấn đề liên quan đến công nghệ, kỹ thuật sẽ cần từ 3 - 5 năm như lộ trình đã được đưa ra trước đó. Thời gian này là khá nhanh nếu so với các nơi khác trên thế giới, có nước mất từ 20 - 30 năm mới hoàn thiện. Một số trụ cột chiến lược nổi bật đã được đề cập như mở thử nghiệm có kiểm soát (sandbox) đối với đổi mới fintech; thu hút các "đại bàng" tài chính với ưu đãi vượt trội từ miễn, giảm thuế mạnh mẽ cho đến chính sách thị thực thông thoáng cho chuyên gia nước ngoài và gia đình. Đặc biệt, thủ tục hành chính sẽ được đơn giản hóa tối đa theo cơ chế "một cửa", hồ sơ đăng ký thành viên trung tâm có thể nộp trực tuyến và sẽ được thẩm định cực nhanh chỉ trong 1 ngày làm việc để cấp chấp thuận tạm thời, và không quá 7 ngày để công nhận chính thức. Thậm chí, các tập đoàn thuộc danh sách Fortune 500 sẽ được tự động công nhận thành viên không qua thẩm định. Toàn bộ các thủ tục đặc thù khác (như cấp phép thử nghiệm fintech) cũng được giải quyết ngay tại chỗ bởi cơ quan điều hành trung tâm, tránh phiền hà qua nhiều cấp…

Ban hành khung pháp lý đầy đủ, thể chế vượt trội

Đại biểu Quốc hội, TS Trần Hoàng Ngân nhận định việc Thủ tướng muốn đưa TTTCQT đi vào hoạt động trong tháng này là dễ hiểu vì Nghị quyết số 222 của Quốc hội về TTTCQT đã chính thức có hiệu lực từ ngày 1.9. Trong đó giao Chính phủ xây dựng các quy định chi tiết để thực hiện. Thời gian qua, các bộ ngành đã lấy ý kiến rộng rãi để xây dựng các quy định như Nghị định hướng dẫn về chính sách tài chính trong TTTCQT tại VN; Nghị định quy định về trung tâm trọng tài quốc tế… Chính phủ cần sớm ban hành các nghị định này và trên cơ sở đó, TP.HCM cùng Đà Nẵng mới xây dựng và ban hành quyết định về thành lập TTTCQT, bổ nhiệm nhân sự điều hành cũng như xây dựng quy chế, cấp phép hoạt động cho thành viên tham gia trung tâm… TS Trần Hoàng Ngân nhấn mạnh với nghị quyết của Quốc hội và các nghị định của Chính phủ thì TP.HCM và Đà Nẵng sẽ có đủ cơ sở để đưa TTTCQT đi vào hoạt động chính thức. Riêng TP.HCM đã có các dịch vụ như ngân hàng quốc tế, tài chính quốc tế thì khi có quy chế hoạt động cụ thể sẽ kêu gọi được sự tham gia của nhiều đơn vị quốc tế.

Theo TS Đỗ Thiên Anh Tuấn (Trường ĐH Fulbright VN), cốt lõi của một TTTCQT thành công trên thế giới bắt đầu từ thể chế đặc biệt. Vì vậy, đầu tiên VN cần xây dựng một khung pháp lý riêng, minh bạch, nhất quán và thân thiện với đổi mới. Cụ thể, cần tự do hóa vốn trong khuôn khổ được kiểm soát như cho phép giao dịch bằng ngoại tệ, chuyển lợi nhuận, đầu tư xuyên biên giới. Hệ thống pháp luật riêng biệt, áp dụng chuẩn quốc tế hoặc áp dụng "vùng đặc quyền pháp lý", tương tự như tại UAE hay Kazakhstan. Đồng thời, cơ chế giải quyết tranh chấp độc lập, có thể kết hợp giữa trọng tài thương mại quốc tế và tòa tài chính chuyên biệt. Để thu hút định chế tài chính quốc tế phải thiết lập cơ chế cấp phép "một cửa", nhanh gọn với quy trình điện tử hóa và hỗ trợ pháp lý tập trung. VN cũng cần chính sách thuế ưu đãi có điều kiện như miễn, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp trong 5 - 10 năm; áp dụng thuế suất linh hoạt gắn với hiệu quả đầu tư và chuyển giao công nghệ; xây dựng mô hình quản trị đô thị tài chính thông minh để tạo sự tin cậy cho nhà đầu tư và hiệu quả cho chính sách. Ông Anh Tuấn nhấn mạnh: Cần phải xây dựng thể chế tài chính đặc biệt, vượt trội và linh hoạt vì đây là cốt lõi của mọi trung tâm tài chính thành công trên thế giới. Những việc cần làm ngay là ban hành khung pháp lý đặc thù cho trung tâm, thực nghiệm chính sách về vốn, ngoại hối, fintech; xây dựng chi tiết về mô hình sở giao dịch đa tài sản, trung tâm thanh toán và dữ liệu tài chính quốc gia.

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Quang Huy, Giám đốc Khoa Tài chính - ngân hàng (Trường ĐH Nguyễn Trãi), cho rằng muốn trung tâm hoạt động được trong tháng này cần ngay lập tức hoàn thiện khung thể chế tạm thời, hành lang pháp lý vừa đủ rõ để cho phép vận hành, nhưng cũng đủ linh hoạt để điều chỉnh theo thực tiễn. Khung này cần quy định phạm vi hoạt động, cơ chế quản lý, quy trình cấp phép, cơ chế giám sát, và một số ưu đãi ban đầu về thuế, phí và nhân lực. Song song đó, cần thành lập bộ máy điều hành tinh gọn, có năng lực và quyền quyết định nhanh, bảo đảm sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan T.Ư và địa phương. Dưới đó là ban điều hành chuyên trách, chịu trách nhiệm tổ chức vận hành, cấp phép, giám sát, và xử lý tình huống phát sinh. Một cơ chế "liên thông hành động" sẽ là yếu tố quyết định để TTTCQT có thể khởi động kịp thời. Bước đi thực tiễn tiếp theo là lựa chọn các dịch vụ tài chính có thể triển khai ngay, phù hợp với năng lực hiện tại và hạ tầng sẵn có. Có thể khởi động bằng các hoạt động có tính thanh khoản cao như thị trường trái phiếu bằng ngoại tệ, giao dịch ngoại hối, lưu ký chứng khoán quốc tế, hoặc thanh toán xuyên biên giới cho các định chế tài chính lớn. Việc chọn đúng mảng thử nghiệm vừa giúp tạo hiệu ứng niềm tin, vừa tránh rủi ro hệ thống khi quy mô còn nhỏ.

Vừa làm vừa hoàn thiện

Sau giai đoạn khởi động, TS Đỗ Thiên Anh Tuấn cho rằng VN cần tiếp tục hoàn thiện cơ chế pháp lý độc lập cho TTTCQT; phát triển các sản phẩm tài chính như thành lập Sở giao dịch tài chính tích hợp đa tài sản, bao gồm cổ phiếu, trái phiếu phái sinh, tài sản số; tích hợp hệ thống thanh toán xuyên biên giới, thời gian thực, có khả năng sử dụng VND, USD và tài sản số; phát triển hạ tầng số và dữ liệu tài chính quốc gia, được vận hành bằng công nghệ hiện đại như ứng dụng AI, Blockchain và điện toán đám mây trong quản trị rủi ro, xử lý giao dịch. Đồng thời, đưa trung tâm tại VN kết nối với các trung tâm toàn cầu như Dubai, Singapore, London… Tiến tới thành lập quỹ đầu tư TTTCQT và mô hình tài trợ cho hạ tầng tài chính - công nghệ - nhân lực, nâng cấp chất lượng đào tạo về nhân sự theo chuẩn mực quốc tế cũng như hỗ trợ hoạt động khởi nghiệp, quỹ đầu tư mạo hiểm, vườn ươm.

Theo chuyên gia tài chính ngân hàng, TS Nguyễn Trí Hiếu, VN có lợi thế đi sau nên sẽ học hỏi được nhiều từ các quốc gia đã xây dựng thành công TTTCQT. Ngày nay, nhiều quốc gia đã ứng dụng mạnh công nghệ mới như AI trong hoạt động quản trị, vận hành các hệ thống tài chính, trung tâm tài chính. VN cũng có thuận lợi để sử dụng nhiều giải pháp công nghệ mới, vận hành hiệu quả hơn. "VN đưa vào vận hành thành công TTTCQT sẽ góp phần đưa hình ảnh đất nước tiến thêm một bước lên vị trí cao hơn trên thị trường quốc tế. Đồng thời góp phần làm tăng khả năng thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào VN. Đáng chú ý, hệ thống tài chính quốc gia sẽ phát triển mạnh hơn, hiện đại hơn và từ đó góp phần thúc đẩy nền kinh tế có khả năng hoàn thành mục tiêu tăng trưởng 2 chữ số trong giai đoạn tiếp theo", TS Nguyễn Trí Hiếu chia sẻ thêm.

Ông Nguyễn Quang Huy lưu ý cùng với vận hành ban đầu, TTTCQT nên được triển khai theo lộ trình "vừa làm - vừa hoàn thiện", nghĩa là bắt đầu ở phạm vi thí điểm, đánh giá định kỳ, rồi từng bước mở rộng. Giai đoạn đầu tập trung xây dựng khung quản trị, quy trình giám sát và hệ thống công nghệ. Giai đoạn tiếp theo hoàn thiện các chính sách ưu đãi thuế, cơ chế pháp lý cho dòng vốn quốc tế, và quy định phòng chống rửa tiền. Tuy nhiên, để trung tâm thực sự phát triển, yếu tố quyết định nằm ở chất lượng con người. Một TTTCQT cần có đội ngũ con người với năng lực tư duy toàn cầu, hiểu sâu về tài chính, luật, công nghệ và quản trị rủi ro. VN cần đầu tư bài bản vào đào tạo nhân lực tài chính quốc tế, từ kỹ năng chuyên môn đến đạo đức nghề nghiệp cùng chính sách thu hút nhân tài nước ngoài đến làm việc, nghiên cứu và giảng dạy. Ở tầm chiến lược, trung tâm không chỉ là nơi giao dịch tài chính, mà còn là hệ sinh thái thúc đẩy đổi mới, sáng tạo và chuyển đổi mô hình tăng trưởng. Đây cũng là nền tảng để VN hình thành ngành công nghiệp dịch vụ tài chính xuất khẩu, nơi giá trị tạo ra không chỉ từ vốn, mà từ tri thức và công nghệ, góp phần nâng hạng thị trường chứng khoán, cải thiện điểm tín nhiệm quốc gia và gia tăng vị thế của VN trên bản đồ tài chính toàn cầu.

Cần kế hoạch hành động tổng thể

Việc xây dựng khung pháp lý chỉ mới là điều kiện cần. Để đưa TTTCQT đi vào hoạt động thì phải ban hành một kế hoạch hành động chung, tương tự như doanh nghiệp phải có kế hoạch kinh doanh. Kế hoạch tổng thể nhưng cũng phải bao gồm các vấn đề chi tiết về pháp lý, hạ tầng kỹ thuật, chính sách vận hành, tài chính và nhân sự. Đặc biệt, phải có đội ngũ chuyên gia, chuyên viên, những người kinh doanh có năng lực tham gia điều hành trung tâm. Về công nghệ, phải kết nối với các công nghệ hiện đại nhất, ví dụ như AI…

Chuyên gia tài chính ngân hàng, TS Nguyễn Trí Hiếu

Thúc đẩy huy động vốn nước ngoài

Với tốc độ tăng trưởng kinh tế trong nước cao như hiện nay, nguồn vốn phục vụ cho tăng trưởng hiện không đảm bảo nếu chỉ dựa vào tín dụng. Hiện nay, tín dụng đã chiếm 134% GDP, đây là con số cao và đáng lo ngại, có thể gây rủi ro cho nền kinh tế. Chính vì vậy, cần có những kênh khác để huy động vốn. Vì thế, việc đưa TTTCQT vào hoạt động sẽ giúp nền kinh tế huy động nguồn vốn từ nước ngoài. Trung tâm sẽ thu hút các "đại bàng", tập đoàn nước ngoài đến VN với những chính sách thông thoáng. Thực tế tại Hồng Kông vào năm 1997, mô hình này đã huy động được 80% vốn cho Trung Quốc. Không những vậy, VN còn đóng vai trò như một hub huy động vốn cho cả khu vực Đông Nam Á, châu Á sau này. Trong giai đoạn tiếp theo, VN cần xây dựng những mô hình đổi mới sáng tạo, công nghệ, thu hút dòng vốn và nhân tài quốc tế, cũng như tích hợp sâu rộng công nghệ hiện đại vào mọi hoạt động tài chính.

PGS-TS Nguyễn Hữu Huân, ĐH Kinh tế TP.HCM

Nguồn:https://thanhnien.vn/trung-tam-tai-chinh-quoc-te-sap-di-vao-hoat-dong-185251102210038234.htm