Bản làng đồng bào Mường và Dao thành điểm đến du lịch cộng đồng mới của Hà Nội

Sau 5 năm chuyển mình, các bản người Mường, người Dao ở Ba Vì và Quốc Oai không chỉ thay đổi về hạ tầng, đời sống mà còn dần trở thành điểm đến du lịch cộng đồng mới của Hà Nội, với cảnh quan hồ, núi và các sản phẩm OCOP đặc trưng.

Hạ tầng mở lối, sinh kế mới hình thành ở các bản dân tộc Mường và đồng bào Dao

Chỉ sau 5 năm thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) và miền núi giai đoạn 2021-2025 ở Hà Nội, nhiều thôn bản người Mường, Dao ở Ba Vì, Quốc Oai, Thạch Thất đã đổi thay rõ rệt khi hệ thống đường liên thôn, cầu dân sinh, nhà văn hóa, trường học, trạm y tế được đầu tư đồng bộ. Từ Suối Hai (Ba Vì) đến các thôn Mường của Yên Xuân, việc đi lại vốn khó khăn nay trở nên thuận tiện hơn, mở cơ hội mới cho sản xuất và du lịch.

Ở Suối Hai, các tuyến đường quanh hồ và trục vào bản được cải tạo giúp người dân vận chuyển nông sản dễ dàng hơn. Cùng với sản phẩm đặc sản như chè, mật ong, bò, gà đồi, nhiều hộ bắt đầu chuyển sang mô hình homestay nhờ cảnh quan hồ, núi của xã. Không ít hộ đã tạo được nguồn thu tốt từ dịch vụ ăn uống, trải nghiệm ẩm thực bản địa như cơm lam, thịt lợn bản, gà nướng lá mắc mật.

Ba Vì đang là điểm đến được nhiều du khách yêu thích

Xã Yên Xuân có cộng đồng người Mường đông nhất Thủ đô cũng thay đổi mạnh với đường sá mở rộng, nhà văn hóa được xây mới và trường học, trạm y tế khang trang. Hạ tầng hoàn thiện tạo điều kiện cho người dân phát triển nông nghiệp kết hợp du lịch, nhất là tại các thôn còn giữ nhiều nhà sàn Mường truyền thống.

Phát triển du lịch thúc đẩy các mô hình nông nghiệp ở Ba Vì phát triển bền vững. Ảnh: Nhipsonghanoi

Những nền tảng đó đang giúp các xã miền núi bước vào nhịp phát triển mới: phát triển sản phẩm OCOP, mở tour trải nghiệm văn hóa ẩm thực, tổ chức hoạt động cộng đồng và thu hút khách từ trung tâm Hà Nội. Từ một vùng khó khăn, nhiều thôn bản nay đã có hộ làm ăn tốt nhờ dịch vụ và sản phẩm đặc trưng.

Văn hóa hồi sinh, du lịch cộng đồng hút khách

Điểm nổi bật nhất ở các xã vùng dân tộc Hà Nội không chỉ là hạ tầng, mà còn là sự hồi sinh mạnh mẽ của văn hóa địa phương, yếu tố khiến du lịch cộng đồng nơi đây có sức hút riêng.

Yên Xuân hiện được xem là "thủ phủ văn hóa Mường" của Thủ đô khi có tới 24 thôn với 24 đội văn nghệ dân gian duy trì hoạt động thường xuyên. Trong 3 năm, xã đã mở 8 lớp truyền dạy chiêng Mường với hàng trăm người tham gia; hỗ trợ chiêng cho trường học; tổ chức các cuộc thi trang phục, giao tiếp bằng tiếng Mường và khuyến khích người dân sử dụng tiếng Mường trong sinh hoạt cộng đồng. Đặc biệt, Mo Mường của Yên Xuân đã được công nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, trở thành "hạt nhân văn hóa" để xây dựng sản phẩm du lịch trình diễn, trải nghiệm lễ tục.

Du lịch cộng đồng, du khách sẽ được trải nghiệm tiếng chiêng Mường. Ảnh: Nhipsonghanoi

Không chỉ Yên Xuân, Suối Hai cũng bảo tồn tốt bản sắc dân tộc Dao và dân tộc Mường với các đội văn nghệ, nghi lễ truyền thống và phong tục ẩm thực địa phương. Lợi thế hồ Suối Hai, núi Ba Vì giúp xã dễ dàng phát triển mô hình homestay, trải nghiệm chèo thuyền, trekking, khám phá văn hóa kết hợp du lịch sinh thái.

Sự kết hợp giữa hạ tầng – sinh kế – văn hóa đang tạo ra diện mạo du lịch cộng đồng mới cho vùng dân tộc Hà Nội. Đây không còn là những xã "vùng trũng" mà trở thành nơi du khách tìm về trải nghiệm văn hóa bản địa, thưởng thức ẩm thực truyền thống, nghỉ dưỡng sinh thái và khám phá các giá trị tinh thần của cộng đồng dân tộc Mường, Dao.

Những thay đổi ấy cũng cho thấy hướng đi bền vững, xây dựng kinh tế du lịch dựa trên chính bản sắc văn hóa địa phương. Khi đường đã mở, đời sống cải thiện và văn hóa được khơi dậy, các xã miền núi đang trở thành điểm sáng mới trong bức tranh kinh tế – du lịch của Hà Nội.

4 thách thức của đồng bào Mường, Dao khi phát triển du lịch cộng đồng

Mai một văn hóa: Xã Yên Xuân báo cáo tốc độ đô thị hóa nhanh khiến tiếng Mường, lễ tục và nghề truyền thống bị thu hẹp; lớp trẻ ít người biết chiêng Mường hoặc Mo Mường. Thiếu nghệ nhân kế cận: Nhiều nghệ nhân lớn tuổi, xã gặp khó trong đào tạo lớp kế cận; thiếu lực lượng trẻ làm du lịch văn hóa. Thiếu cán bộ văn hóa chuyên trách: Cả Suối Hai và Yên Xuân đều nêu tình trạng thiếu nhân sự văn hóa – du lịch có chuyên môn, khiến việc tổ chức hoạt động còn hạn chế. Nguồn lực xã hội hóa còn ít: Cả hai xã đều phản ánh việc huy động đầu tư vào du lịch, văn hóa còn khó; cơ sở hạ tầng hỗ trợ du lịch chưa đủ mạnh.

Nguồn: https://phunuvietnam.vn/ban-lang-dong-bao-muong-va-dao-thanh-diem-den-du-lich-cong-dong-moi-cua-ha-noi-20251117104356164.htm