Đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá dựa trên khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số

Dự thảo Báo cáo Chính trị trình Đại hội XIV xác định công nghiệp hoá, hiện đại hoá dựa trên khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số (KH,CN,ĐMST&CĐS) là trụ cột chiến lược của mô hình tăng trưởng mới. Cùng với yêu cầu đẩy mạnh chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, chuyển đổi năng lượng và chuyển đổi cơ cấu, chất lượng nguồn nhân lực, định hướng này nhằm cơ cấu lại nền kinh tế theo hướng hiện đại, xanh và bền vững, nâng cao năng lực cạnh tranh trong bối cảnh kinh tế số và cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang định hình lại trật tự phát triển toàn cầu.

Hoàn thiện thể chế phát triển nhanh và bền vững

Dự thảo Báo cáo Chính trị nhấn mạnh yêu cầu tiếp tục xây dựng và hoàn thiện đồng bộ thể chế phát triển nhanh và bền vững, coi đây là điều kiện tiên quyết để xác lập mô hình tăng trưởng mới và đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Thể chế mở đường cho việc cơ cấu lại nền kinh tế, thúc đẩy các động lực tăng trưởng mới và giải phóng mọi tiềm năng phát triển, đặc biệt là các lĩnh vực công nghệ cao, kinh tế số và các mô hình kinh tế mới.

Hệ thống pháp luật sẽ được hoàn thiện để đáp ứng yêu cầu phát triển của nền kinh tế số, nhất là các lĩnh vực công nghệ tài chính, tài sản số, trí tuệ nhân tạo, thương mại điện tử và những ngành công nghệ mới nổi. Dự thảo xác định rõ nhiệm vụ xây dựng cơ chế, chính sách đột phá, vượt trội để phát triển các mô hình kinh tế tiên tiến và không gian phát triển thế hệ mới như kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, các vùng động lực, cực tăng trưởng, hành lang kinh tế, đặc khu kinh tế, đặc khu công nghệ, khu thương mại tự do, trung tâm tài chính quốc tế và đặc biệt là trung tâm dữ liệu quốc gia. Đây sẽ là những cấu phần quan trọng của nền kinh tế hiện đại, gắn với đổi mới mô hình quản trị và khai thác hiệu quả lợi thế cạnh tranh mới của đất nước.

Việc thúc đẩy các dự án hạ tầng chiến lược cũng được đẩy mạnh. Ảnh: Khu Công nghệ cao Đà Nẵng.

Việc thúc đẩy các dự án hạ tầng chiến lược cũng được đẩy mạnh với các mục tiêu cụ thể như đường sắt tốc độ cao, đường sắt đô thị tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, điện hạt nhân, điện mặt trời, điện gió ngoài khơi. Những công trình này không chỉ nâng cấp năng lực hạ tầng mà còn mở ra không gian phát triển mới, tạo nền tảng để liên kết vùng và thu hút đầu tư chất lượng cao.

Dự thảo yêu cầu chuyển mạnh phương thức quản lý nhà nước từ tiền kiểm sang hậu kiểm, đi đôi với xây dựng hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn hiện đại, đủ khả năng quản lý các lĩnh vực công nghệ cao, công nghệ số và mô hình kinh tế mới. Cải cách hành chính sẽ tiếp tục được đẩy mạnh theo hướng xây dựng nền hành chính phục vụ, minh bạch, chuyên nghiệp và hiện đại. Mục tiêu là nâng cao rõ rệt chỉ số cải cách hành chính quốc gia trên các bảng xếp hạng quốc tế, tạo môi trường thuận lợi, an toàn và hấp dẫn cho doanh nghiệp, nhà đầu tư và người dân.

KH,CN,ĐMST&CĐS: Động lực chính cho mô hình tăng trưởng mới và công nghiệp hóa, hiện đại hóa

Xác lập mô hình tăng trưởng mới được coi là trọng tâm chiến lược với mục tiêu nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả, giá trị gia tăng và sức cạnh tranh của nền kinh tế. KH,CN,ĐMST&CĐS được xác định là động lực chính của mô hình tăng trưởng thế hệ mới, tạo ra sức sản xuất và phương thức sản xuất mới dựa trên kinh tế dữ liệu và kinh tế số. Dự thảo nhấn mạnh cần "đẩy mạnh chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, chuyển đổi năng lượng, chuyển đổi cơ cấu, chất lượng nguồn nhân lực. Xác định các động lực tăng trưởng mới và lấy KH&CN làm trọng tâm để làm mới, nâng cấp các động lực truyền thống".

Mô hình tăng trưởng mới sẽ gắn liền với quá trình hình thành các cực tăng trưởng mạnh, vùng kinh tế trọng điểm, hệ thống đô thị và đặc khu kinh tế thế hệ mới ngang tầm khu vực và thế giới. Đây sẽ là nơi tập trung hạ tầng hiện đại, nguồn nhân lực chất lượng cao, các ngành công nghệ mũi nhọn và các mô hình kinh tế sáng tạo, tạo sức lan tỏa cho toàn nền kinh tế.

Song song với đó, Dự thảo yêu cầu đổi mới mạnh mẽ tư duy phát triển và cơ cấu lại toàn bộ nền kinh tế trên cơ sở bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô và các cân đối lớn. Kinh tế nhà nước, nhất là doanh nghiệp nhà nước, phải được đổi mới theo chuẩn mực quốc tế, nâng cao hiệu quả và vai trò dẫn dắt trong các lĩnh vực then chốt. Chi ngân sách nhà nước cần được cơ cấu lại theo hướng tăng mạnh chi đầu tư phát triển, tập trung vào các ngành, lĩnh vực ưu tiên và tạo đột phá về cơ chế, chính sách nâng cao chất lượng đầu tư công.

Trong lĩnh vực công nghiệp, Dự thảo định hướng phát triển mạnh các ngành công nghiệp nền tảng như năng lượng, cơ khí chế tạo, luyện kim, vật liệu mới, hóa chất, công nghệ số và công nghệ sinh học. Ưu tiên phát triển, từng bước làm chủ công nghệ trong các ngành công nghiệp mới nổi có vai trò chiến lược như chip bán dẫn, robot, trí tuệ nhân tạo, vật liệu tiên tiến, công nghiệp sinh học, năng lượng tái tạo và năng lượng mới. Từng bước xây dựng, phát triển các ngành công nghiệp chiến lược như năng lượng nguyên tử, không gian vũ trụ và lượng tử. Phát triển công nghiệp phục vụ nông nghiệp; công nghiệp phục vụ quốc phòng, an ninh; công nghiệp xây dựng hiện đại; công nghiệp văn hoá, kinh tế di sản; một số cụm liên kết ngành công nghiệp quan trọng, các tổ hợp công nghiệp quy mô lớn, hiện đại trên phạm vi vùng và liên vùng. Tiếp tục cơ cấu lại, đổi mới phương thức hoạt động, nâng cao năng lực tự chủ của các đơn vị sự nghiệp công lập, nhất là trong lĩnh vực khoa học, công nghệ, văn hoá, giáo dục, y tế.

Nông nghiệp và kinh tế nông thôn tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong mô hình tăng trưởng mới. Dự thảo yêu cầu chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn theo hướng xanh, sinh thái, tuần hoàn, theo chuỗi giá trị, có hiệu quả. Đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ, chuyển đổi số trong nông nghiệp; phát triển các vùng sản xuất hàng hoá lớn, chất lượng và giá trị gia tăng cao, gắn với chế biến sâu và xây dựng thương hiệu sản phẩm; phát triển các hình thức tổ chức và liên kết sản xuất kinh doanh trong nông nghiệp và nông thôn; mở rộng thị trường xuất khẩu nông sản, xây dựng các chuỗi sản xuất, liên kết tiêu thụ sản phẩm.

Khu vực dịch vụ được định hướng phát triển theo hướng hiện đại, chất lượng cao và giá trị gia tăng lớn. Các loại hình dịch vụ mới và dịch vụ kết nối sẽ được thúc đẩy, đặc biệt trong các lĩnh vực tài chính, ngân hàng, bảo hiểm, chứng khoán, tài sản số, vận tải và logistics. Đẩy mạnh xã hội hoá để phát triển các dịch vụ văn hoá, giáo dục, khoa học, công nghệ, y tế, thể thao, dịch vụ việc làm... Dự thảo đề cập xây dựng các trung tâm dịch vụ, du lịch chất lượng cao, trung tâm tài chính quốc tế, khu thương mại tự do thế hệ mới và các trung tâm logistics lớn gắn với cảng biển, cảng hàng không quốc tế và các cửa khẩu trọng điểm.

Đồng thời, đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá và đô thị hoá. Giải quyết tốt mối quan hệ giữa tự chủ sản xuất trong nước với việc tham gia vào mạng sản xuất và chuỗi giá trị toàn cầu, xây dựng và hiện đại hoá nền công nghiệp quốc gia vững mạnh, lấy KH,CN&ĐMST làm động lực chính, lấy hội nhập quốc tế làm phương thức để huy động mọi nguồn lực cho công nghiệp hoá, hiện đại hoá.

Dự thảo Báo cáo xác định các động lực tăng trưởng mới và lấy KH&CN làm trọng tâm. Ảnh minh họa.

Bên cạnh đó, đẩy nhanh công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn bền vững; phát triển các hình thức tổ chức sản xuất hiện đại trong nông nghiệp; gắn kết chặt chẽ giữa phát triển công nghiệp, dịch vụ với nông nghiệp; phát triển kinh tế nông nghiệp, kinh tế nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới. Tập trung xây dựng đồng bộ hệ thống kết cấu hạ tầng nông nghiệp, nông thôn.

Kinh tế biển tiếp tục được xem là một trong những trụ cột của tăng trưởng. Dự thảo đặt mục tiêu phát triển mạnh các ngành kinh tế biển gắn với bảo đảm quốc phòng, an ninh và bảo vệ môi trường. Những nội dung quan trọng bao gồm xây dựng các khu kinh tế và khu công nghiệp ven biển, phát triển chuỗi đô thị và hành lang giao thông ven biển, xây dựng trung tâm hậu cần nghề cá lớn gắn với ngư trường trọng điểm, phát triển nuôi trồng hải sản công nghệ cao trên biển và đầu tư hạ tầng tại các đảo trọng điểm.

Để hỗ trợ các động lực phát triển, Dự thảo yêu cầu phát huy đầy đủ vai trò của từng khu vực kinh tế. Kinh tế nhà nước tiếp tục giữ vai trò chủ đạo trong bảo đảm các cân đối lớn và định hướng chiến lược; kinh tế tư nhân được xác định là một trong những động lực quan trọng nhất của nền kinh tế; kinh tế hợp tác, kinh tế tập thể, kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài và các loại hình kinh tế khác tiếp tục là thành phần quan trọng của nền kinh tế quốc dân. Dự thảo cũng nhấn mạnh phát triển mạnh các tập đoàn kinh tế và doanh nghiệp nhà nước quy mô lớn, có năng lực cạnh tranh quốc tế trong các lĩnh vực then chốt, đồng thời tạo môi trường thuận lợi để doanh nghiệp tư nhân tiếp cận bình đẳng các nguồn lực, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và mở rộng sản xuất – kinh doanh.

Thu hút FDI có chọn lọc, tập trung vào công nghiệp công nghệ cao và phát thải thấp, tăng cường kết nối giữa khu vực FDI và doanh nghiệp trong nước, thúc đẩy chuyển giao công nghệ và hình thành hệ sinh thái liên kết là những nhiệm vụ quan trọng được Dự thảo đề ra. Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh phát triển kinh tế vùng, đổi mới tư duy từ quản lý sang quản trị, hoàn thiện bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả phát triển vùng, đầu tư đồng bộ hệ thống hạ tầng kinh tế - xã hội và phát huy vai trò của các vùng động lực, các cực tăng trưởng và các đô thị lớn.

Trung tâm Truyền thông KH&CN

Nguồn: https://mst.gov.vn/day-manh-cong-nghiep-hoa-hien-dai-hoa-dua-tren-khoa-hoc-cong-nghe-doi-moi-sang-tao-va-chuyen-doi-so-197251117170126153.htm