Cận cảnh xác tàu cổ phát lộ ở bãi biển Hội An

Sau bão, sóng lớn và xói lở bờ biển khiến phần thân con tàu cổ từng bị vùi lấp ở vùng biển Hội An (TP Đà Nẵng) phát lộ khi thủy triều xuống. Đây được cho là di vật có niên đại từ thế kỷ XIV-XVI, mang giá trị đặc biệt trong nghiên cứu tuyến giao thương cổ Hội An, thương cảng từng sầm uất bậc nhất Đông Nam Á.

Những ngày qua, từng đợt sóng lớn liên tiếp xâm thực bờ biển Hội An Tây, cuốn trôi lớp cát dày phủ trên khu vực từng được xác định có tàu cổ chôn vùi.

Khi thủy triều rút vào buổi sáng, phần thân tàu gỗ khổng lồ rộng hơn 5m, dài lộ ra 17,4m (và có thể còn dài hơn do bị vùi cát) hiện rõ trước mắt người dân và du khách.

Con tàu nằm song song với bờ biển, nhiều bộ phận như giang, ván be, vách ngăn, lỗ mộng... vẫn còn nguyên vẹn cấu trúc.

Sự xuất hiện của di vật đã thu hút đông đảo người dân địa phương và du khách tới chiêm ngưỡng, ghi hình từ sáng sớm.

Ông Quảng Văn Quý - Phó Giám đốc Trung tâm Quản lý Bảo tồn Di sản Văn hóa Hội An cho biết, lực lượng chức năng đã lập tức khoanh vùng, cắm biển cảnh báo và tuyên truyền người dân không tiếp cận, nhằm bảo vệ hiện trạng di sản dưới nước.

Trung tâm đồng thời đã gửi văn bản đề nghị UBND phường Hội An Tây phối hợp theo dõi, bảo vệ khu vực, tránh tình trạng người dân tự ý đào bới, gây ảnh hưởng đến di vật quý hiếm.

Theo báo cáo của Trung tâm Bảo tồn Di sản Văn hóa Thế giới Hội An, con tàu từng được phát hiện lần đầu vào tháng 12/2023 tại khu vực Thịnh Mỹ (TP Hội An, tỉnh Quảng Nam cũ).

Khi đó, chỉ vài đoạn gỗ lộ ra trước khi bị cát bồi lấp trở lại. Sau đó, UBND tỉnh Quảng Nam (cũ) đã có Công văn số 1037/UBND-KGVX ngày 7/2/2024, thống nhất chủ trương khai quật khẩn cấp di vật này. Trung tâm phối hợp với Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn TP Hồ Chí Minh và Bảo tàng Đà Nẵng tiến hành khảo sát.

Kết quả bước đầu cho thấy con tàu được đóng bằng gỗ bằng lăng, kiền kiền và gỗ thông, sử dụng chất xảm trét chống thấm tiên tiến minh chứng cho kỹ thuật đóng tàu bậc cao thời bấy giờ.

Cấu trúc mạnh mẽ, thân tàu lớn, có khả năng chịu lực tốt cho phép thực hiện những chuyến hải trình dài ngày, phục vụ thương mại hoặc thậm chí hải chiến. Dù kết quả định tuổi C14 chưa hoàn tất, các nhà chuyên môn nhận định niên đại của con tàu thuộc giai đoạn giữa và cuối thế kỷ XIV đến thế kỷ XVI, trùng khớp với thời kỳ hưng thịnh của thương cảng Hội An, trung tâm giao thương quốc tế của Đại Việt.

Thạc sĩ Phạm Phú Ngọc - Phó Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di sản Văn hóa Thế giới Hội An cho biết, công tác trục vớt con tàu không quá khó, nhưng “thách thức lớn nhất nằm ở khâu bảo quản sau khi đưa lên bờ”.

Theo ông Ngọc, nếu không có môi trường bảo tồn phù hợp về độ ẩm, nhiệt độ và hóa chất xử lý, hiện vật có thể nhanh chóng mục rữa. Trung tâm đang triển khai biện pháp bảo vệ tạm thời, đồng thời theo dõi diễn biến xâm thực và bồi lấp cát theo chu kỳ thủy triều.

Trong bối cảnh bờ biển khu vực này đang sạt lở nghiêm trọng, các chuyên gia nhận định việc bảo vệ nguyên trạng di vật là “cuộc đua với thời gian”.

Trung tâm Bảo tồn Di sản Văn hóa Thế giới Hội An đã đề xuất tổ chức khai quật khẩn cấp và bảo quản bước đầu di vật, đồng thời kiến nghị Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch TP Đà Nẵng chỉ đạo triển khai biện pháp bảo vệ lâu dài, có thể mời chuyên gia khảo cổ và bảo tồn trong nước, quốc tế trong đó có các nhà nghiên cứu Nhật Bản tham gia tư vấn.

Theo giới nghiên cứu, đây là một trong số rất ít tàu cổ còn khá nguyên vẹn được phát hiện tại Việt Nam, có thể giúp bổ sung dữ liệu về tuyến thương mại biển Đông Nam Á trong thời kỳ cường thịnh của Hội An. Việc bảo tồn và khai quật con tàu không chỉ mang giá trị khoa học, mà còn giúp định hình căn cứ pháp lý và tư liệu phục vụ hồ sơ di sản văn hóa dưới nước của Việt Nam.

“Đây là chứng tích quan trọng về hoạt động giao thương cổ trên tuyến biển Hội An, nơi từng sầm uất bậc nhất khu vực”, ông Ngọc nói.

Nguồn: https://baophapluat.vn/can-canh-xac-tau-co-phat-lo-o-bai-bien-hoi-an.html