Hành trình khẳng định thương hiệu sâm nam núi Dành

Sâm nam núi Dành hay còn gọi là “cát sâm”, được ghi chép trong Đại Nam nhất thống chí là đặc sản quý từ núi Chung Sơn (nay là núi Dành, thuộc xã Liên Chung và Việt Lập). Tương truyền, vào thời vua Tự Đức, sâm nam đã chữa lành đôi mắt của Hoàng thái hậu Từ Dũ, từ đó trở thành sản vật tiến Vua nổi danh đất bắc. Với lớp vỏ vàng, thịt chắc, vị ngọt dịu, sâm nam núi Dành vượt trội so với sâm từ các vùng khác.

Do khai thác quá mức, đến những năm 1970, sâm nam gần như tuyệt chủng. May mắn vào năm 2010, một cây sâm cổ sót lại được phát hiện trong vườn nhà ông Thân Hải Đăng (thôn Đồng Sen, xã Việt Lập), từ đây, hành trình hồi sinh sâm nam núi Dành bắt đầu. Nhờ sự vào cuộc của chính quyền, nhà khoa học và người dân, sâm nam núi Dành đã hồi sinh. Năm 2012, Trung tâm Khoa học công nghệ và Môi trường Tân Yên khởi động dự án bảo tồn và nhân giống. Đến năm 2015, các nghiên cứu chuyên sâu mở ra kỹ thuật nhân giống hiệu quả, nâng tỷ lệ sống của cây lên 90%. Năm 2017, Cục Sở hữu trí tuệ đưa sâm nam vào diện bảo hộ và đến năm 2021, sản phẩm chính thức được cấp chứng nhận chỉ dẫn địa lý “Sâm nam núi Dành Tân Yên” - cột mốc khẳng định giá trị thương hiệu sâm nam núi Dành.

Sâm nam núi Dành, với tên khoa học Callerya speciosa, là loại dây leo sinh trưởng chậm, chỉ thích hợp với thổ nhưỡng giàu can-xi và ma-giê tại núi Dành. Nghiên cứu của Trung tâm Thực nghiệm Sinh học Nông nghiệp Công nghệ cao (2015-2018) cho thấy, sâm nam chứa hàm lượng saponin lên đến 5-8,11%. Ngoài saponin, sâm còn giàu flavonoid, acid hữu cơ, acid amin, mang lại nhiều công dụng: Tăng cường miễn dịch, chống ô-xy hóa, hỗ trợ điều trị tiểu đường, huyết áp, viêm gan, thấp khớp và làm sáng mắt.

Hiện nay, sâm nam núi Dành đang phát triển mạnh mẽ với diện tích trồng 150 ha, tập trung tại các xã Liên Chung, Việt Lập, Phúc Hòa và thị trấn Cao Thượng, huyện Tân Yên. Năm 2024, hơn 115 ha cho thu hoạch hoa (ước tính 80 tấn) và 18 ha cho thu hoạch củ (30 tấn). Đề án “Phát triển sâm nam núi Dành 2022-2027” đặt mục tiêu đạt 200 ha vào năm 2030, thể hiện tầm nhìn dài hạn của huyện Tân Yên. Các Hợp tác xã như Đức Hạnh, Liên Chung và Công ty cổ phần Sâm Nam núi Dành King GinSeng đã đầu tư bài bản vào sản xuất, chế biến và tiêu thụ. Hội nghị xúc tiến tiêu thụ sâm nam núi Dành năm 2024 đã thu hút nhiều đối tác, từ Viện Di truyền nông nghiệp đến Tập đoàn iBeneTor (Hoa Kỳ), mở ra tiềm năng xuất khẩu.

Sản phẩm từ sâm nam núi Dành ngày càng đa dạng, từ sâm tươi, sâm ngâm rượu, mật ong, đến trà túi lọc, sâm hòa tan, nước tăng lực, dầu gội thảo mộc, thuốc viên sáng mắt và gà thảo dược. Nụ hoa sâm đạt chứng nhận OCOP 4 sao, rượu sâm và trà hoa sâm đạt 3 sao, trở thành quà biếu cao cấp được ưa chuộng, nhất là trong dịp Tết. Sâm nam núi Dành được tiêu thụ ở cả trong nước và quốc tế. Tại thị trường nội địa, sản phẩm được bán tại siêu thị, sàn thương mại điện tử Shopee và các điểm du lịch lớn như Tây Yên Tử, Tràng An...

Trong tương lai, sâm nam núi Dành không chỉ là cây dược liệu mà còn là biểu tượng của sự phát triển kinh tế xanh. Với sự đồng hành của “bốn nhà” (Nhà nước, nhà khoa học, doanh nghiệp, nông dân), sâm nam hứa hẹn sẽ trở thành sản phẩm quốc gia, sánh vai với các loại dược liệu hàng đầu thế giới, mang lại nguồn thu nhập bền vững cho người dân Bắc Giang. Với giá trị dược liệu quý hiếm, tiềm năng kinh tế to lớn và sự quan tâm sâu rộng, sâm nam không chỉ làm giàu cho quê hương mà còn lan tỏa tinh thần sáng tạo, bền bỉ của người dân Bắc Giang trên hành trình cùng đất nước vươn tầm ra thế giới.

Nguồn: https://nhandan.vn/hanh-trinh-khang-dinh-thuong-hieu-sam-nam-nui-danh-post876933.html