Khát vọng hòa bình, thống nhất đất nước

Về nhạc sĩ Hoàng Vân, chúng ta đã quá quen thuộc với âm nhạc của ông, nhưng thông tin này khiến chúng ta càng tự hào hơn về ông. Nhạc sĩ Hoàng Vân có hơn 700 tác phẩm âm nhạc, được công nhận Di sản tư liệu thế giới. Ngày 10/4/2025, tại Paris (Pháp), Hội đồng Chấp hành UNESCO đã nhất trí ghi danh “Bộ sưu tập của nhạc sĩ Hoàng Vân” của Việt Nam vào danh mục Ký ức thế giới.

Vâng, đã vào được “Ký ức thế giới” có nghĩa rằng âm nhạc Hoàng Vân đã được nhân loại nhớ đến, đã nằm trong ký ức của nhân loại.

Công cuộc đấu tranh cho thống nhất đất nước chính thức bắt đầu từ năm 1954. Ở miền Bắc Việt Nam, những năm tháng từ 1954 đến 1961 đã xuất hiện dòng nhạc Đấu tranh thống nhất. Dòng nhạc ấy rất nổi tiếng ở miền Bắc, sản sinh ra những tác phẩm “đi cùng năm tháng”. Cho tới hôm nay, những tác phẩm ấy vẫn được hát lên bởi các ca sĩ và đông đảo người hâm mộ. 

Tác phẩm “Hà Nội Huế Sài Gòn” của nhạc sĩ Hoàng Vân nằm trong dòng chảy âm nhạc cho công cuộc đấu tranh thống nhất đất nước, được nhạc sĩ sáng tác năm 1961. Về tác phẩm này, có một chuyện nhỏ cần được nhắc lại là năm 1960, nhà thơ Lê Nguyên đã sáng tác bài thơ “Hà Nội Huế Sài Gòn”, nhạc sĩ Hoàng Vân đã đọc bài thơ này, và thấy phù hợp với mình, ông đã cắt tỉa sắp xếp lại, làm gọn vì bài thơ hơi dài, và viết nên tác phẩm âm nhạc cùng tên. 

Đây là ca khúc trữ tình, tha thiết và day dứt. Phần lời ngắn gọn, nhưng được âm nhạc đẩy lên, nên mang sức lan tỏa lớn:     

Hà Nội Huế Sài Gòn

“Trên đất mẹ nắng hồng như lụa
Trải nghìn năm gắn bó (miền) hai miền
Như cành chung gốc lớn lên
Như anh em của mẹ hiền Việt Nam!

Ơ ơ ơ ơ ơ ơ ơ ơ.....
Huế của miền Trung ruột thịt với sông Hương tha thiết giọng hò
Đã vùng lên! Một mùa thu hòa trong tiếng thét căm thù hôm nay!
Huế cầm tay Sài Gòn Hà Nội bên dãy Trường Sơn ngời sáng tin yêu
Ơi! Sài Gòn vang lời ca bất khuất, của miền Nam đi trước về sau!
Cánh sen thắm vẫn tươi màu, lời thề còn nhớ khắc sâu trong lòng

Đây miền Nam! Thành đồng Tổ quốc!
Bên Cửu Long rực rỡ tên vàng
Thành phố vinh quang Hồ Chí Minh
Tiếng người mang trong lòng!” 

Rất nhiều thế hệ ca sĩ, trong đó có những ca sĩ lớn đã thể hiện rất thành công ca khúc này. Nhờ vậy mà rất nhiều thế hệ người nghe ở miền Bắc đã thuộc lòng, vì quá yêu thích ca khúc này. 

Với nhạc sĩ Hoàng Vân, tôi chỉ được gặp ông một lần duy nhất. Đó là tại một cuộc hội thảo về văn nghệ ở Tây Ninh sau ngày hòa bình chưa lâu. Nhạc sĩ Hoàng Vân khi đó đã rất nổi tiếng. Còn tôi chỉ là một nhà thơ trẻ. Tan hội thảo, trên đường về Sài Gòn, tình cờ tôi gặp anh Hoàng Vân khi xe dừng cho khách uống nước. Do tôi có đọc một tham luận, nên anh Hoàng Vân biết tôi. Anh trò chuyện với tôi rất thân tình. Cách thể hiện của anh rất khiêm nhường, khiến tôi nhớ mãi. 

Về nhạc sĩ Trịnh Công Sơn với ca khúc để đời “Huế Sài Gòn Hà Nội”, thì sau giải phóng về Sài Gòn tôi mới được nghe. Nghe lần đầu đã thấm ngay, đã kết ngay. Hồi đó, tôi được một người bạn cho một chiếc cassette cũ nhưng còn tốt, tôi kiếm được band nhạc Trịnh Công Sơn “Da vàng ca khúc”, tôi với nhà thơ Ngô Thế Oanh đi đâu cũng mang kè kè chiếc cassette có band nhạc Trịnh này, và mở nghe suốt ngày. 

Trong band nhạc đó có ca khúc “Huế Sài Gòn Hà Nội”. Không chỉ chúng tôi nghe, nhiều anh em trí thức, văn nghệ sĩ từ Hà Nội vào Sài Gòn cũng nghe rất say mê âm nhạc Trịnh Công Sơn. Nếu ca khúc “Hà Nội Huế Sài Gòn” của Hoàng Vân trữ tình, tha thiết bao nhiêu thì ca khúc “Huế Sài Gòn Hà Nội” của Trịnh Công Sơn mãnh liệt, khao khát bấy nhiêu:   

Huế Sài Gòn Hà Nội
              Tác giả: Trịnh Công Sơn 

“Huế Sài Gòn Hà Nội Quê hương ơi sao vẫn còn xa 
Huế Sài Gòn Hà Nội bao nhiêu năm sao vẫn thờ ơ 
Việt Nam ơi còn bao lâu những con người ngồi nhớ thương nhau 
Triệu chân em Triệu chân anh Hỡi ba miền vùng lên cách mạng 
Đã đến lúc nối tấm lòng chung 
Tuổi thanh niên hãy đi bằng những bước tiền phong 
Từ Trung Nam Bắc chờ mong nung đốt 
Những bó đuốc reo vui tự do 
Đường đi đến những nơi lao tù 
Ngày mai sẽ xây trường hay họp chợ 
Dân ta về cày bừa đủ áo cơm no 
Bàn tay giúp nước bàn tay kiến thiết 
Những dấu căm hờn xưa nhạt mờ 
Nhà ta xây mái vườn ta thêm trái 
cho em ra đầu núi ca tình vui 
Bắc Nam Trung ơi đoàn kết một miền 
Phá biên thuỳ mở rộng đường thêm 
Dựng nước bình yên”

Như vậy, khoảng 11 năm sau ca khúc “Hà Nội Huế Sài Gòn” của Hoàng Vân ra đời tại Hà Nội, thì ca khúc “Huế Sài Gòn Hà Nội” của Trịnh Công Sơn xuất hiện tại Sài Gòn. Trịnh Công Sơn rất can đảm khi viết ca khúc “Huế Sài Gòn Hà Nội”, anh chấp nhận người ta sẽ làm khó dễ, thậm chí bắt giam mình. 

Và cả hai ca khúc, một của Hoàng Vân, một của Trịnh Công Sơn, đều còn lại cho tới hôm nay, và dĩ nhiên, cho tới muôn đời sau. 

THANH THẢO

  
 

Nguồn: https://baoquangngai.vn/van-hoa/202505/khat-vong-hoa-binh-thong-nhat-dat-nuoc-d790989/