Luật Đầu tư (sửa đổi) cần được thiết kế theo hướng tăng cường hậu kiểm

Chú thích ảnh — Đoàn đại biểu Quốc hội các tỉnh Ninh Bình và Quảng Trị thảo luận ở tổ. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN

Thúc đẩy đầu tư khởi nghiệp đổi mới sáng tạo

Góp ý vào Dự án Luật Đầu tư (sửa đổi), đại biểu Hà Sỹ Đồng (Quảng Trị) cho biết, Dự án Luật mới dừng ở mức khái quát, chưa xác định rõ cơ quan có thẩm quyền, trình tự, tiêu chí và phạm vi hỗ trợ dẫn đến khó khăn khi áp dụng trên thực tế. Việc thay đổi pháp luật vì lý do quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe cộng đồng hoặc bảo vệ môi trường là cần thiết để bảo đảm lợi ích quốc gia, song cũng có thể ảnh hưởng trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư.

Do đó, đại biểu đề nghị Ban soạn thảo cân nhắc quy định chi tiết khoản này hoặc giao cho Chính phủ. Như vậy, việc bổ sung quy định về cơ chế, thủ tục hỗ trợ, tiêu chí xác định mức độ thiệt hại và trách nhiệm của cơ quan quản lý sẽ được bảo đảm tính minh bạch và khả thi của chính sách; đồng thời thể hiện rõ cam kết của Nhà nước trong việc bảo vệ quyền, lợi ích chính đáng của nhà đầu tư, phù hợp với nguyên tắc Nhà nước pháp quyền và cam kết quốc tế về bảo hộ đầu tư.

Về ưu đãi, hỗ trợ đầu tư đặc biệt (Điều 18) cho các dự án công nghệ, đổi mới sáng tạo quy mô lớn, đại biểu cho rằng, ngưỡng quy mô vốn đặt ra rất cao so với năng lực của đa số doanh nghiệp Việt Nam. Cụ thể, dự án trung tâm đổi mới sáng tạo, R&D… phải có tổng vốn từ 3.000 tỷ đồng, giải ngân 1.000 tỷ/3 năm; dự án sản xuất Chip, trung tâm dữ liệu AI cần 6.000 tỷ đồng, giải ngân đủ 6.000 tỷ đồng/5 năm. Ngưỡng này thực tế chỉ các tập đoàn rất lớn hoặc doanh nghiệp FDI mới đạt. Nhiều startup, doanh nghiệp công nghệ trong nước dù sáng tạo nhưng vốn nhỏ sẽ không hưởng được ưu đãi này, dẫn đến thiệt thòi cho đầu tư tư nhân trong nước- nhóm mà luật hướng tới hỗ trợ.

Đại biểu cho rằng có thể giảm ngưỡng vốn cho một số dự án công nghệ cao của doanh nghiệp trong nước, hoặc bổ sung tiêu chí định tính (ví dụ: dự án công nghệ có sáng chế, giải pháp đột phá được cấp có thẩm quyền công nhận) để được hưởng ưu đãi đặc biệt ngay khi vốn đầu tư không lớn bằng dự án FDI.

Ngoài ra, Dự án Luật nên quy định Chính phủ có thể định kỳ rà soát, hạ chuẩn vốn cho ưu đãi đặc biệt đối với lĩnh vực đổi mới sáng tạo mới nổi. Điều này bảo đảm ưu đãi không chỉ tập trung vào “đại dự án”, mà còn tiếp sức cho doanh nghiệp vừa và nhỏ, startup đổi mới sáng tạo - động lực quan trọng của nền kinh tế số. Việc điều chỉnh này vẫn giữ được mục tiêu thu hút dự án có tác động lớn, đồng thời mở rộng diện hưởng lợi cho nhà đầu tư tư nhân trong nước, thúc đẩy hệ sinh thái đổi mới sáng tạo phát triển toàn diện.

Theo đại biểu Hà Sỹ Đồng, hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo tại Việt Nam đang phát triển mạnh với hơn 4.000 doanh nghiệp khởi nghiệp. Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo là động lực mới cho tăng trưởng kinh tế, tạo việc làm chất lượng cao và thúc đẩy chuyển giao công nghệ. Đặc biệt, trong bối cảnh Việt Nam hướng tới nền kinh tế số và mục tiêu Net Zero 2050, nước ta cần tiếp tục thúc đẩy đổi mới sáng tạo, huy động nguồn lực đầu tư, tạo môi trường thuận lợi cho startup phát triển bền vững. Nhà nước đã ban hành một số chính sách như Nghị quyết số 198/2025/QH15 của Quốc hội "Về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân", nhưng trong Dự án Luật Đầu tư mới chưa có chương hay điều khoản riêng về khởi nghiệp sáng tạo.

Đại biểu cho rằng, việc đưa nội dung hỗ trợ khởi nghiệp vào Luật sẽ tạo cơ sở pháp lý vững chắc để thu hút và giữ chân các tài năng, doanh nghiệp khởi nghiệp ở lại Việt Nam thay vì ra nước ngoài. Hỗ trợ startup cũng đồng nghĩa với việc chuẩn bị những doanh nghiệp cỡ vừa và lớn trong tương lai, đóng góp ngân sách và vị thế công nghệ cho đất nước. Mặt khác, startup thường đi tiên phong trong các lĩnh vực mới (AI, công nghệ xanh…), nếu được tạo điều kiện phát triển sẽ giúp Việt Nam bắt kịp xu hướng công nghệ toàn cầu và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Đại biểu đề nghị Ban soạn thảo cân nhắc có thể bổ sung mục riêng về “Đầu tư khởi nghiệp sáng tạo”; trong đó có chính sách ưu đãi về thuế và đất đai, hỗ trợ tiếp cận tài chính, cơ chế thử nghiệm...

Thiết kế theo hướng tăng cường hậu kiểm

Góp ý về ngành nghề kinh doanh có điều kiện tại Điều 7 Dự án Luật, đại biểu Nguyễn Văn Quân (Cần Thơ) đề nghị nên thiết kế theo hướng công bố điều kiện kinh doanh, hoặc nghị định phải cụ thể vấn đề này. Nghĩa là Nhà nước, Chính phủ công bố điều kiện kinh doanh, điều kiện đầu tư để doanh nghiệp chỉ cần đăng ký và có cam kết gửi cơ quan có thẩm quyền là đủ, không phải xin phép, cấp phép.

Theo đại biểu, ưu điểm của việc này trước hết là bỏ được cơ chế xin cho; tăng trách nhiệm của doanh nghiệp. Bởi vì khi công bố điều kiện đầu tư, kinh doanh, doanh nghiệp mới căn cứ vào điều kiện, nếu đáp ứng đủ điều kiện thì chỉ cần đăng ký và công bố là xong; tránh tình trạng nhũng nhiễu; giảm bớt thủ tục hành chính; giảm chi phí, thời gian cho doanh nghiệp, tổ chức cá nhân.

Đại biểu cho biết, vừa qua, thủ tục cấp giấy đủ điều kiện kinh doanh mất rất nhiều thời gian. Tuy nhiên trong quá trình sản xuất kinh doanh, một số doanh nghiệp không chấp hành và không thực hiện theo giấy phép, không làm đúng tiêu chuẩn, tiêu chí mà giấy chứng nhận đủ điều kiện đã cấp. Theo đại biểu, vai trò hậu kiểm của chúng ta ở một số lĩnh vực vừa qua còn yếu. Đầu vào cấp đủ điều kiện thì làm rất tốt, rất chặt, nhưng quá trình thực hiện vẫn lỏng lẻo.

Đồng tình với quan điểm, đại biểu Tô Ái Vang (Cần Thơ) cho rằng, trước khi dự án bắt đầu, cơ quan quản lý Nhà nước tập trung xây dựng các quy định, tiêu chuẩn rõ ràng và tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát trong và sau khi dự án đi vào hoạt động để bảo đảm tuân thủ pháp luật, chất lượng và an toàn.

Các Ban quản lý khu công nghiệp, khu kinh tế trong cấp phép, quản lý và giám sát các dự án đầu tư trên địa bàn của mình tiến hành rà soát, bãi bỏ các điều kiện kinh doanh không cần thiết, không còn phù hợp để tạo thuận lợi cho doanh nghiệp. Các điều kiện còn lại phải được công bố công khai, minh bạch để nhà đầu tư dễ dàng tìm hiểu và tuân thủ theo quy định của pháp luật; đồng thời, xây dựng hệ thống thông tin quốc gia về đầu tư để kết nối, chia sẻ dữ liệu giữa các cơ quan liên quan. Điều này giúp theo dõi, quản lý các dự án đầu tư trên phạm vi toàn quốc hiệu quả, nhanh chóng và giảm bớt yêu cầu nhà đầu tư cung cấp lại các giấy tờ khác. Ngoài ra cần đào tạo, bồi dưỡng để nâng cao trình độ chuyên môn, đạo đức công vụ của đội ngũ cán bộ công chức làm công tác quản lý đầu tư, gắn với tăng cường trách nhiệm người đứng đầu trong cắt giảm thủ tục hành chính…

Nguồn: https://baotintuc.vn/thoi-su/luat-dau-tu-sua-doi-can-duoc-thiet-ke-theo-huong-tang-cuong-hau-kiem-20251111184857079.htm