Ứng dụng máy móc, công nghệ để tối ưu hiệu quả sử dụng rơm rạ

Rơm rạ trong quá trình sản xuất lúa không còn đốt bỏ, lãng phí mà đã trở thành nguồn nguyên liệu quý để nuôi dưỡng hệ sinh thái nông nghiệp tuần hoàn, sản xuất xanh, phát thải thấp. Với sự hỗ trợ từ các cơ quan chức năng, nông dân tại nhiều hợp tác xã (HTX) trồng lúa trên địa bàn TP Cần Thơ đã được tiếp cận máy móc, công nghệ giúp nâng cao hiệu quả trong quản lý, sử dụng và xử lý rơm rạ tại đồng ruộng. Từ đó, nông dân tiết kiệm được thời gian, chi phí và gia tăng thu nhập.

Rơm rạ không còn bỏ phí

Những năm gần đây, nông dân tại HTX Nông nghiệp và dịch vụ Tiến Thuận ở ấp H2, xã Thạnh Quới, TP Cần Thơ không còn đốt bỏ rơm trên đồng sau các vụ thu hoạch lúa. Nguồn rơm trong quá trình sản xuất lúa đã được bà con thu gom về phục vụ cho nhiều hoạt động sản xuất khác nhau nhằm gia tăng thu nhập. Đặc biệt, được sự hỗ trợ từ ngành Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) thành phố và các đơn vị có liên quan, nông dân tại HTX đã dùng máy móc, công nghệ để thu gom rơm về sử dụng theo hướng kinh tế tuần hoàn. Rơm được dùng để trồng nấm rơm, còn giá thể rơm tiếp tục tái sử dụng để ủ trộn thành phân bón hữu cơ phục vụ lại cho sản xuất lúa và các loại cây trồng.

Trình diễn áp dụng máy móc, công nghệ trong thu và xử lý rơm tại ruộng ở HTX Nông nghiệp và dịch vụ Tiến Thuận.

Ông Nguyễn Cao Khải, Giám đốc HTX Nông nghiệp và dịch vụ Tiến Thuận, cho biết: “Hiệu quả sản xuất lúa của nhiều nông dân tại HTX không chỉ được nâng cao nhờ tham gia mô hình sản xuất lúa chất lượng cao, phát thải thấp, mà nông dân còn có thêm nguồn thu nhập đáng kể từ khai thác sử dụng rơm. Với sự hỗ trợ của ngành NN&MT thành phố cùng với các viện, trường và đơn vị có liên quan, đặc biệt là Viện Nghiên cứu Lúa gạo Quốc tế (IRRI), nông dân trong HTX được tiếp cận máy móc, công nghệ tiên tiến giúp thu gom và xử lý rơm rạ một cách nhanh chóng và tiết kiệm chi phí. Nông dân cũng được hướng dẫn sử dụng rơm để trồng nấm rơm theo các mô hình khác nhau như trồng ngoài trời, trồng trong nhà nhằm chủ động thích ứng với điều kiện sản xuất tại địa phương theo từng mùa vụ”.

Theo ông Phạm Đình Thiều, xã viên HTX Nông nghiệp và dịch vụ Tiến Thuận, gia đình ông có 5ha lúa, từ năm 2024 đến nay, khi tham gia mô hình sản xuất lúa chất lượng cao, phát thải thấp và được các cơ quan chức năng hỗ trợ, hướng dẫn thực hiện mô hình kinh tế tuần hoàn từ rơm, ông nâng cao thêm thu nhập từ 15 triệu đồng/vụ lúa trở lên... Điều đáng mừng là gần đây nông dân tại HTX tiếp tục được ngành chức năng hỗ trợ ứng dụng giải pháp công nghệ tích hợp cơ giới xới hoặc cày vùi rơm rạ với việc phun hoặc rải chế phẩm sinh học để xử lý rơm rạ tại ruộng. Qua đó, giúp nông dân tận dụng tốt được lượng rơm rạ còn sót lại trên đồng để tạo nguồn dinh dưỡng bồi bổ lại cho đất.

Lan tỏa, nhân rộng mô hình

Nhằm tạo điều kiện cho nhiều nông dân tiếp cận các máy móc, công nghệ và mô hình khai thác sử dụng rơm theo hướng kinh tế tuần hoàn, Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật thuộc Sở NN&MT vừa phối hợp với IRRI tổ chức “Ngày hội nông dân trình diễn cơ giới hóa vùi rơm kết hợp áp dụng chế phẩm sinh học tăng sức khỏe đất” tại HTX Nông nghiệp và dịch vụ Tiến Thuận.

Nông dân tham gia ngày hội đến từ nhiều xã, phường trên địa bàn thành phố đã tận mắt chứng kiến việc vận hành các máy móc, công nghệ trong xử lý rơm rạ và được trực tiếp trao đổi với các chuyên gia. Đồng thời, tham quan thực tế các mô hình trồng nấm rơm trong nhà và ngoài trời, cũng như việc sử dụng giá thể rơm để sản xuất phân bón hữu cơ. Qua đó, giúp nông dân có thông tin và kiến thức để tối ưu việc sử dụng rơm rạ phù hợp với điều kiện sản xuất của mình, nhằm nâng cao chuỗi giá trị lúa gạo và giảm phát thải khí nhà kính. Đây là vấn đề rất quan trọng nhằm thực hiện đạt các mục tiêu của Đề án phát triển bền vững một triệu héc-ta lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL đến năm 2030 (Đề án một triệu héc-ta lúa).

Theo bà Nguyễn Thị Giang, Phó Giám đốc Sở NN&MT TP Cần Thơ, xử lý rơm rạ là vấn đề được ngành NN&MT thành phố rất chú trọng trong quá trình thực hiện Đề án một triệu héc-ta lúa trên địa bàn thành phố. Mục tiêu cuối cùng là vừa đóng góp vào việc giảm phát thải, vừa nâng cao thu nhập cho người trồng lúa. Tới đây, Sở NN&MT sẽ tiếp tục phối hợp chặt với các đối tác trong và ngoài nước để giúp nông dân, doanh nghiệp tiếp cận, ứng dụng máy móc và công nghệ tiên tiến. Cần Thơ có diện tích vùng triển khai thực hiện Đề án một triệu héc-ta lúa đến năm 2030 là 170.000ha, trong đó diện tích được triển khai trong năm 2025 là 104.500ha.

Thực tế cho thấy, khi nông dân thực hiện thu gom rơm ra khỏi đồng để phục vụ các hoạt động sản xuất khác, thường vẫn còn sót lại một lượng đáng kể rơm và rạ. Do vậy, việc tăng cường hỗ trợ, hướng dẫn nông dân áp dụng cơ giới hóa kết hợp với công nghệ vi sinh phân hủy nhanh rơm rạ tại ruộng là rất cần thiết. Bên cạnh đó, các vụ sản xuất hè thu và thu đông, thời tiết mưa lũ bất lợi, ruộng lúa bị sình lầy rất khó thu gom rơm làm gia tăng chi phí. Rơm ướt và dính sình cũng khó khai thác, sử dụng để gia tăng giá trị. Trong những trường hợp này, xử lý rơm tại ruộng là giải pháp tối ưu giúp nông dân giảm chi phí, kịp thời làm đất xuống giống vụ mới, đồng thời tăng dinh dưỡng cho đất.

Theo ông Nguyễn Văn Hiếu, công tác tại Đại học Tiền Giang, chuyên gia tư vấn kỹ thuật của IRRI, xử lý tại ruộng là giải pháp cốt lõi cho lượng rơm không thể thu gom. Các công nghệ mới cho phép vùi rơm rạ trực tiếp vào đất, kết hợp với các chế phẩm vi sinh để đẩy nhanh quá trình phân hủy, giúp trả lại dinh dưỡng cho đất, tăng độ phì nhiêu và tạo thuận lợi để nông dân thực hiện thành công Đề án một triệu héc-ta lúa. Sự thành công trong nghiên cứu và đưa ứng dụng công nghệ này vào thực tế canh tác trên đồng ruộng là kết quả của sự hợp tác chặt chẽ giữa IRRI, ngành NN&MT TP Cần Thơ, Hiệp hội ngành hàng Lúa gạo Việt Nam và các đối tác đã hỗ trợ kinh phí, công nghệ và thử nghiệm trong thời gian dài.

Theo ông Lê Thanh Tùng, Phó Chủ tịch Hiệp hội ngành hàng Lúa gạo Việt Nam, để nâng cao chuỗi giá trị lúa gạo, cần có một chiến lược tổng thể tập trung vào 3 trụ cột. Đó là đẩy mạnh cơ giới hóa để giảm thất thoát trong và sau thu hoạch, cũng như tăng hiệu quả sản xuất. Quản lý tốt rơm rạ để nâng cao hiệu quả sử dụng và giảm phát thải khí nhà kính, chú ý làm phân bón hữu cơ để cải tạo đất, giảm chi phí phân bón vô cơ. Cải thiện sức khỏe cho đất, coi việc bồi bổ cho đất là một khoản đầu tư dài hạn, đảm bảo nền sản xuất bền vững cho các thế hệ tương lai.

Bài, ảnh: KHÁNH TRUNG

Nguồn: https://baocantho.com.vn/ung-dung-may-moc-cong-nghe-de-toi-uu-hieu-qua-su-dung-rom-ra-a193809.html