Những điều quan trọng cần biết trước khi quyết định mổ cận

Phân biệt các phương pháp mổ cận

Sự phát triển của công nghệ y học giúp người bị cận thị có nhiều lựa chọn để “tạm biệt kính”, nhưng cũng khiến không ít người bối rối trước hàng loạt tên gọi như Femto LASIK, SmartSight, ReLEx SMILE hay Phakic ICL. Vậy những phương pháp này khác nhau như thế nào và ai phù hợp với từng kỹ thuật?

Phẫu thuật khúc xạ mắt là phương pháp can thiệp bằng phẫu thuật nhằm điều chỉnh các tật khúc xạ như cận thị, viễn thị, loạn thị và lão thị.

Trong Tọa đàm trực tuyến "Lựa chọn phương pháp mổ cận an toàn" do báo Dân trí tổ chức, các chuyên gia đã có phân tích và tư vấn chuyên sâu về vấn đề này.

Theo PGS.TS.BS Nguyễn Đức Anh, nguyên Trưởng khoa Khúc xạ (Bệnh viện Mắt Trung ương), hiện nay phẫu thuật điều chỉnh tật khúc xạ được chia thành hai nhóm chính.

Nhóm 1: Phẫu thuật có tạo vạt giác mạc (LASIK, Femto LASIK hoặc SmartFemto)

Bác sĩ sẽ tạo một vạt mỏng trên giác mạc bằng dao cơ học hoặc tia laser femtosecond, sau đó chiếu tia laser excimer để điều chỉnh tật khúc xạ rồi đặt lại vạt giác mạc.

“Ưu điểm của phương pháp này là thao tác nhanh, thị lực cải thiện rõ chỉ sau vài ngày, nhưng người bệnh cần hạn chế dụi mắt hoặc tham gia các hoạt động dễ va chạm trong khoảng một tháng đầu”, PGS Đức Anh cho biết.

Nhóm 2: Phẫu thuật không tạo vạt giác mạc (ReLEx SMILE, SmartSight, CLEAR, SILK...).

Thay vì cắt vạt, bác sĩ chỉ rạch một đường nhỏ vài milimet để tách và rút một lớp mô mỏng bên trong giác mạc nhằm điều chỉnh khúc xạ.

Những phương pháp không tạo vạt giúp giảm khô mắt, ít xâm lấn và người bệnh có thể trở lại sinh hoạt sớm hơn. Tuy nhiên, chi phí thường cao hơn và đòi hỏi máy móc hiện đại cùng bác sĩ có kinh nghiệm.

PGS Đức Anh nhấn mạnh: “Các tên gọi có thể khác nhau tùy theo hãng máy, nhưng về bản chất, chúng đều dựa trên cùng nguyên lý phẫu thuật khúc xạ hiện đại, chỉ khác nhau ở cách tạo và lấy mô giác mạc”.

Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc là một trong số ít đơn vị trong nước có thể thực hiện đồng thời ba công nghệ phẫu thuật khúc xạ thế hệ mới: SmartFemto, SmartSight và Phakic ICL.

Điều này cho phép bác sĩ lựa chọn phương án tối ưu dựa trên đặc điểm mắt của từng người.

SmartFemto thường được ứng dụng như lựa chọn an toàn cho người có giác mạc dày, độ cận và loạn không quá cao.

Theo TS.BS Đinh Thị Hoàng Anh, Trưởng khoa Mắt (Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc), “nhiều người sau mổ SmartFemto có thể quay lại làm việc sau ba ngày, mắt ổn định hoàn toàn sau khoảng hai đến ba tuần, tùy cơ địa từng người”.

Trong khi đó, SmartSight sử dụng tia laser femtosecond thế hệ mới với độ chính xác cực cao, giúp thao tác nhanh, hạn chế khô mắt và phù hợp với người có lối sống năng động. “Vì không tạo vạt nên bệnh nhân có thể trở lại các hoạt động thể thao, đặc biệt là các môn có va chạm hoặc dùng bóng, sớm hơn so với SmartFemto”, TS Hoàng Anh chia sẻ.

SmartSight được xem là phiên bản hiện đại hơn của ReLEx SMILE, kế thừa nguyên lý mổ qua đường rạch nhỏ nhưng có cải tiến về tốc độ và khả năng kiểm soát năng lượng laser.

Bên cạnh hai nhóm phẫu thuật bằng laser, Phakic ICL (phẫu thuật đặt thấu kính nội nhãn) là lựa chọn cho những người có cận thị cao hoặc giác mạc mỏng, không đủ điều kiện mổ bằng laser.

Theo TS Hoàng Anh, Phakic ICL đặc biệt phù hợp với những người có độ cận từ -8 đến -18 diop, hoặc giác mạc quá mỏng để mổ bằng laser.

Điểm khác biệt lớn nhất của Phakic ICL là không tác động lên giác mạc, do đó bảo tồn hoàn toàn cấu trúc tự nhiên của mắt.

“Thấu kính được đặt vào khoang tiền phòng, hoạt động như một ‘kính áp tròng siêu nhỏ’ trong mắt, giúp điều chỉnh khúc xạ mà không cần bào mòn giác mạc.

Tuy nhiên, bệnh nhân phải được thăm khám chuyên sâu để đánh giá độ sâu khoang tiền phòng và số lượng tế bào nội mô trước khi chỉ định", TS Hoàng Anh chia sẻ.

Như vậy, dù tên gọi khác nhau, các kỹ thuật mổ cận đều hướng đến mục tiêu chung: giúp người bệnh nhìn rõ mà không cần kính, với mức độ can thiệp và thời gian hồi phục khác nhau. Việc lựa chọn phương pháp phù hợp cần dựa vào đặc điểm mắt và chỉ định của bác sĩ chuyên khoa, thay vì cảm tính hoặc quảng cáo công nghệ “mới nhất”.

Mổ cận xong mắt yếu, dễ tái cận?

Dù phẫu thuật khúc xạ ngày càng phổ biến, nhiều người vẫn băn khoăn: “Mổ có an toàn không?”, “Liệu có bị tái cận?”, “Sau bao lâu thì nhìn rõ lại?”, hay “Có cần kiêng khem gì đặc biệt không?”. Những thắc mắc này cũng đã được các chuyên gia giải đáp cụ thể trong buổi tọa đàm.

Mổ cận có an toàn không?

Theo PGS.TS.BS Nguyễn Đức Anh, các công nghệ mổ cận hiện nay như SmartFemto và SmartSight đều đạt độ chính xác cao, được kiểm định bởi Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA).

“Nếu trước đây nguy cơ biến chứng lớn nhất là lệch vạt giác mạc hoặc khô mắt kéo dài, thì với công nghệ laser thế hệ mới, những rủi ro này đã giảm rất đáng kể”, ông khẳng định.

Những điều quan trọng cần biết trước khi quyết định mổ cận - 4

Những điều quan trọng cần biết trước khi quyết định mổ cận - 5

Tại các cơ sở có đủ điều kiện trang thiết bị và quy trình vô khuẩn nghiêm ngặt như Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc, toàn bộ phẫu thuật được thực hiện trong phòng mổ áp lực dương, giúp hạn chế tối đa vi khuẩn xâm nhập. Mỗi ca mổ chỉ kéo dài 10-15 phút và bệnh nhân có thể ra về ngay trong ngày.

“Phẫu thuật khúc xạ hiện nay được xem là một trong những can thiệp an toàn nhất trong nhãn khoa, miễn là bệnh nhân được sàng lọc kỹ và tuân thủ chăm sóc hậu phẫu”, PGS Đức Anh nhấn mạnh.

Mắt khô hay nhìn mờ sau mổ có đáng lo?

Theo TS.BS Đinh Thị Hoàng Anh, cảm giác khô hoặc hơi cộm mắt là phản ứng bình thường sau mổ do các đầu dây thần kinh giác mạc bị cắt tạm thời trong quá trình laser tác động.

“Cảm giác này sẽ giảm nhanh trong vài ngày, và gần như hết hẳn sau hai đến ba tuần. Tại Hồng Ngọc, chúng tôi luôn hướng dẫn bệnh nhân nhỏ nước mắt nhân tạo đúng cách và duy trì thói quen chớp mắt đủ để tránh khô kéo dài”, TS Hoàng Anh chia sẻ.

PGS Đức Anh cũng bổ sung rằng tình trạng mờ nhẹ trong những ngày đầu là do mắt đang thích nghi: "Thị lực thường đạt 8-9/10 ngay sau mổ và hoàn toàn ổn định sau khoảng hai tuần, tùy cơ địa và phương pháp được chọn”.

Liệu có bị tái cận sau phẫu thuật?

Đây là câu hỏi được nhiều người quan tâm nhất. Theo PGS Đức Anh, mổ cận không làm thay đổi “gen” di truyền, nên khả năng tái cận vẫn có thể xảy ra nếu người bệnh làm việc với màn hình trong thời gian dài, thiếu ngủ hoặc dùng mắt quá sức.

“Tái cận không phải do phẫu thuật thất bại, mà do mắt tiếp tục chịu áp lực sau mổ. Điều này tương tự như việc vừa điều trị khỏi bệnh nhưng lại tái phát vì không giữ gìn đúng cách”, ông giải thích.

Bệnh viện Hồng Ngọc hiện áp dụng chế độ tái khám định kỳ 5 mốc thời gian (1 ngày, 1 tuần, 1 tháng, 3 tháng và 6 tháng) để theo dõi thị lực và nhắc nhở người bệnh điều chỉnh thói quen nhìn màn hình, ánh sáng và giấc ngủ.

Khi nào có thể sinh hoạt, làm việc bình thường?

Theo TS Hoàng Anh, người mổ bằng SmartFemto thường có thể quay lại làm việc sau 3-5 ngày, trong khi SmartSight cho phép phục hồi nhanh hơn nhờ không tạo vạt giác mạc.

“Chúng tôi khuyên bệnh nhân nên đeo kính bảo vệ khi ra đường, tránh khói bụi, không trang điểm vùng mắt trong hai tuần đầu và ngủ đủ giấc để mắt hồi phục tối ưu”, chuyên gia này hướng dẫn.

PGS Đức Anh cũng lưu ý rằng yếu tố quan trọng nhất không nằm ở công nghệ mổ mà là cách chăm sóc sau phẫu thuật.

“Nếu bệnh nhân tuân thủ tái khám và chăm sóc đúng hướng dẫn, tỷ lệ biến chứng gần như bằng 0. Phẫu thuật chỉ chiếm 10% thành công, 90% còn lại phụ thuộc vào sự hợp tác của người bệnh”, ông nhấn mạnh.

Mổ cận có ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài không?

Theo các chuyên gia, phẫu thuật khúc xạ chỉ tác động đến lớp giác mạc, không ảnh hưởng đến cấu trúc sâu như thủy tinh thể hay võng mạc. Tuy nhiên, việc khám tổng quát mắt trước mổ là bắt buộc để loại trừ các bệnh lý tiềm ẩn như thoái hóa võng mạc hoặc tăng nhãn áp.

Tại Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc, quy trình thăm khám trước mổ kéo dài khoảng 2 tiếng với hơn 10 bước đo kiểm: bản đồ giác mạc, độ dày, khô mắt, đáy mắt, độ nhạy tương phản, khúc xạ khách quan và chủ quan… giúp bác sĩ xác định chính xác tình trạng từng mắt trước khi đưa ra chỉ định.

Nhờ quy trình sàng lọc chặt chẽ này, tỷ lệ tái cận hoặc khô mắt kéo dài sau phẫu thuật tại các trung tâm áp dụng công nghệ SmartFemto và SmartSight được ghi nhận ở mức dưới 1%.

Những lưu ý trước và sau khi mổ cận cho hiệu quả tốt nhất

Theo PGS.TS.BS Nguyễn Đức Anh, người bệnh chỉ nên mổ khi đáp ứng đầy đủ ba yếu tố: thị lực ổn định, giác mạc đủ dày và không có bệnh lý tiềm ẩn ở đáy mắt. “Không nên mổ vì trào lưu hay quảng cáo công nghệ mới nhất. Một đôi mắt khỏe còn quan trọng hơn việc bỏ kính vài tháng sớm”, ông khuyến cáo.

TS.BS Đinh Thị Hoàng Anh cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tuân thủ tái khám và chăm sóc sau phẫu thuật.

Theo TS Hoàng Anh, sau mổ, người bệnh nên duy trì các thói quen tốt như:

- Đeo kính bảo vệ khi ra ngoài để tránh khói bụi.

- Ngủ đủ 7-8 tiếng mỗi ngày để mắt tái tạo tế bào.

- Tránh dùng điện thoại, máy tính quá lâu trong giai đoạn đầu.

- Nhỏ nước mắt nhân tạo đều đặn, đúng loại được bác sĩ chỉ định.

- Không dụi tay vào mắt dù có cảm giác cộm nhẹ.

“Giữ đôi mắt khỏe không chỉ là việc của vài tuần sau mổ mà là cả hành trình lâu dài. Hãy coi việc chăm sóc mắt như thói quen sống, không phải nhiệm vụ tạm thời”, TS Hoàng Anh chia sẻ.

Cả hai chuyên gia đều cho rằng người bệnh cần giữ tâm lý tỉnh táo trước khi đưa ra quyết định. Việc thăm khám và tư vấn kỹ lưỡng tại cơ sở uy tín, có đầy đủ thiết bị đo kiểm như bản đồ giác mạc, đo khô mắt và soi đáy mắt sẽ giúp xác định chính xác phương pháp phù hợp.

“Mổ cận là lựa chọn hiện đại, nhưng chỉ thực sự có ý nghĩa khi người bệnh hiểu rõ đôi mắt của mình và biết cách giữ gìn sau phẫu thuật”, PGS Đức Anh kết luận.

Ảnh: Thành Đông

Nguồn: https://dantri.com.vn/suc-khoe/nhung-dieu-quan-trong-can-biet-truoc-khi-quyet-dinh-mo-can-20251104144346277.htm