Trao quyền sáng tạo cho cộng đồng

Việc trao quyền sáng tạo cho cộng đồng đã và đang trở thành chìa khóa để di sản văn hóa và nghệ thuật truyền thống tiếp tục lan tỏa trong bối cảnh mới.

KTS Phạm Tuấn Long, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND phường Cửa Nam:

Cần có sự chung tay của chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng

Phường Cửa Nam là vùng lõi di sản giữa lòng Thủ đô, nơi lưu giữ và bảo tồn kho tàng di sản văn hóa đồ sộ, giàu giá trị lịch sử, kiến trúc, tâm linh, nghệ thuật và dân sinh. Chính vì thế ngay từ những ngày đầu thành lập, phường đã chú trọng tạo lập môi trường thuận lợi để đổi mới sáng tạo, phát triển hoạt động nghệ thuật và các sản phẩm, dịch vụ công nghiệp văn hóa của phường, kết hợp hài hòa, đảm bảo cân bằng giữa yếu tố văn hóa và thương mại, dịch vụ trong hoạt động của trung tâm công nghiệp văn hóa; kết nối các hoạt động của trung tâm công nghiệp văn hóa với các hoạt động đào tạo, phát huy giá trị di sản, du lịch và xuất khẩu văn hóa.

Để khai thác hiệu quả các giá trị di sản phát triển du lịch bền vững, phường Cửa Nam sẽ tập trung thực hiện tốt các nội dung như xây dựng các chính sách đặc thù, ưu đãi dành cho các nghệ sĩ, cá nhân hoạt động trong lĩnh vực văn hóa nghệ thuật tại phường. Vận động, huy động các quỹ hỗ trợ sáng tạo nghệ thuật địa phương, đặc biệt ưu tiên các dự án hội họa và âm nhạc có yếu tố số hóa hoặc gắn với du lịch; phát triển các trung tâm văn hóa, không gian biểu diễn, phòng trưng bày, khu vực dành cho nghệ sĩ và cộng đồng sáng tạo; xây dựng "Không gian sáng tạo nghệ thuật số cộng đồng" trang bị thiết bị cho hội họa kỹ thuật số (bảng vẽ điện tử, phần mềm đồ họa) và sản xuất âm nhạc để tổ chức workshop, thu hút người dân và du khách; xây dựng thương hiệu văn hóa đặc trưng cho phường Cửa Nam, kết nối hiệu quả với các tour du lịch của Hà Nội. Xây dựng ứng dụng di động riêng của phường về văn hóa nghệ thuật và du lịch, nơi tổng hợp thông tin sự kiện, trưng bày tác phẩm số, phát trực tiếp biểu diễn và cung cấp thông tin du lịch, các tour trải nghiệm nghệ thuật; kêu gọi đầu tư từ xã hội, tăng cường hợp tác công tư, và khai thác hiệu quả các quỹ phát triển văn hóa...

Để đạt được mục tiêu này, cần có sự chung tay của các cấp chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng trong việc triển khai đồng bộ các giải pháp về cơ chế, hạ tầng, nguồn nhân lực và ứng dụng công nghệ. Tôi tin tưởng rằng, với sự nỗ lực và quyết tâm, phường Cửa Nam sẽ phát triển mạnh mẽ văn hóa nghệ thuật, góp phần vào sự thịnh vượng và bền vững của Thủ đô và đất nước.

Bà Jimin Jeon (chuyên gia Hàn Quốc, Giám đốc của Poem Music):

Đặt cộng đồng vào trung tâm sáng tạo

Trong bối cảnh toàn cầu hóa, giao lưu văn hóa quốc tế trở thành yếu tố quan trọng để bảo tồn và phát triển âm nhạc truyền thống. Dự án KOVIET SINAWI - được Poem Music triển khai từ năm 2024 - là một sáng tạo hợp tác giữa Hàn Quốc và Việt Nam, nhằm kết hợp đờn ca tài tử Việt Nam và SINAWI Hàn Quốc để tạo ra tác phẩm dàn nhạc hiện đại, đồng thời thiết lập mô hình hợp tác quốc tế bền vững.

Điểm cốt lõi của dự án KOVIET SINAWI là nghệ thuật ứng tác (improvisation) - một yếu tố đặc trưng trong âm nhạc truyền thống của cả Hàn Quốc và Việt Nam. Trong dự án này, yếu tố ứng tác được xem như linh hồn của tác phẩm. Tương tự, trong đờn ca tài tử Việt Nam, ứng tác giữ vai trò trung tâm trong việc hình thành và phát triển tác phẩm. Khi kết hợp hai truyền thống, các nghệ sĩ Hàn - Việt không chỉ tìm điểm tương đồng trong hệ thống giai điệu thanh âm và tiết tấu, từ đó tạo ra những hòa âm mới, mà còn cùng đặt cộng đồng vào trung tâm sáng tạo, để âm nhạc truyền thống không chỉ được biểu diễn, mà còn được mở ra cho khán giả tham dự, đối thoại và nối tiếp sáng tạo.

Một trong những điểm sáng tạo quan trọng của dự án KOVIET SINAWI là sự ứng dụng công nghệ số trong toàn bộ quá trình triển khai - từ trao đổi ý tưởng, tập luyện đến biểu diễn và phổ biến kết quả. Công nghệ không chỉ là công cụ hỗ trợ, mà trở thành một không gian mở cho nghệ thuật cộng đồng, nơi nghệ sĩ và công chúng cùng kết nối, cùng sáng tạo, phá bỏ giới hạn địa lý, mở rộng biên độ tham dự của cộng đồng vào sáng tạo âm nhạc truyền thống.

GS Noriaki Mita (chuyên gia Nhật Bản, Giám đốc Hiệp hội Nghiên cứu Mita Gagaku):

“Mở cửa” cho cộng đồng cùng kiến tạo

Với nghệ thuật truyền thống Gagaku (Nhật Bản), trước đây, nghệ sĩ Gagaku chỉ có thể học trực tiếp từ các thành viên trong những gia đình giữ truyền thống bộ môn này. Nhưng hiện nay, bộ môn này đã được mở ra cho cộng đồng rộng hơn, thậm chí những người trẻ có thể bắt đầu học từ bậc trung học, từ các chuyên gia được đào tạo bài bản - không nhất thiết phải có “nguồn gốc” từ gia đình có truyền thống. Đây chính là bước dịch chuyển quan trọng, từ truyền nghề nội bộ sang trao truyền sáng tạo cho cộng đồng.

Để ngăn chặn tình trạng mai một kỹ năng biểu diễn, hướng đi được đề xuất là đưa Gagaku trở lại với công chúng một cách nguyên bản để khán giả hiểu rằng, đây là nghệ thuật vừa mang yếu tố nghi lễ, vừa mang tính giải trí; đồng thời tạo ra môi trường cạnh tranh lành mạnh giữa nghệ sĩ và phát triển các mô hình đào tạo mở, trong đó có đào tạo khiêu vũ trực tuyến thông qua các hệ thống hội nghị trực tuyến.

Theo tôi, những buổi diễn dành riêng cho du khách quốc tế cần được xem như một phần trong trải nghiệm văn hóa Nhật Bản. Thành công của dự án không chỉ nằm ở việc biểu diễn, mà ở việc biến Gagaku thành trải nghiệm văn hóa - tâm linh có tính tham dự, để cộng đồng (cả trong nước lẫn quốc tế) trở thành chủ thể tiếp nhận, hiểu và tiếp tục lan tỏa nghệ thuật này.

Nguồn: https://hanoimoi.vn/trao-quyen-sang-tao-cho-cong-dong-722854.html