Từ chuyện tận dụng bếp gas mini, nồi nhôm đến công nghệ đầu tự dẫn tên lửa hiện đại

Trung tá Lê Thị Hằng, Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân, Giám đốc Trung tâm C4, Viện Hàng không Vũ trụ Viettel, đã có những chia sẻ chưa từng được công bố về hành trình nghiên cứu, sản xuất tên lửa của Việt Nam.

Trung tá Lê Thị Hằng - Ảnh: NAM TRẦN

Chiều 24-9, tại Đại hội Thi đua Quyết thắng toàn quân lần thứ XI, trung tá Lê Thị Hằng đã có báo cáo điển hình cá nhân tiên tiến, trước Tổng Bí thư Tô Lâm và các đại biểu, với chủ đề: "Nghiên cứu, chinh phục, làm chủ công nghệ lõi, góp phần phát triển ngành công nghiệp tên lửa của Việt Nam".

Hành trình từ con số 0

Trung tá Lê Thị Hằng cho biết công nghệ tên lửa là lĩnh vực có tính đặc thù rất cao, điều này luôn được giữ bí mật ở mức cao nhất tại mỗi quốc gia, bởi đây chính là công nghệ lõi, công nghệ nền.

Điều này đã đặt thách thức "tưởng chừng không thể vượt qua" đối với chị Hằng và các cộng sự. Đặc biệt với một nữ sĩ quan vừa đảm nhận trọng trách khoa học, vừa là mẹ của hai con nhỏ.

"Đã có lúc tôi tự hỏi liệu mình có đủ sức đi tiếp? Nhưng rồi lại tự nhủ, nếu mình lùi bước, ai sẽ tiến lên? Nếu mình bỏ cuộc, khó khăn này sẽ chuyển cho ai?", chị Hằng chia sẻ.

Chính trách nhiệm với quân đội, với Tổ quốc đã thôi thúc chị Hằng và đồng đội kiên định vượt qua thử thách từ con số 0.

Nhiệm vụ Viettel nhận là nghiên cứu, phát triển đạn tên lửa đối hạm tầm trung. Trong đó, đầu tự dẫn - được ví như đôi mắt của quả đạn, chính là khâu khó khăn và phức tạp nhất, quyết định đến hiệu quả và giá trị của cả hệ thống vũ khí này.

Chị Hằng chia sẻ thời điểm ban đầu nhóm nghiên cứu chỉ có 7 người, không ai từng làm việc trong lĩnh vực tên lửa, không tài liệu hoàn chỉnh, không cơ sở hạ tầng thử nghiệm, đối tác nước ngoài không hợp tác. 

Và hơn hết, thách thức lớn nhất khi ấy là chưa hình dung được "đầu tự dẫn là gì"?.

Đầu đạn tự dẫn tên lửa băng tần KU VASK - 03 và động cơ tuốc bin phản lực do Việt Nam nghiên cứu, sản xuất - Ảnh: NAM TRẦN

Hai bài toán được đặt ra: Một là làm rõ nguyên lý hoạt động, cấu tạo của "đầu tự dẫn", và hai là phải xây dựng được quy trình kiểm tra phản ánh đúng môi trường hoạt động của tên lửa nhằm kiểm chứng lại hoạt động của "đầu tự dẫn".

Phương pháp "thiết kế ngược", giả lập hàng trăm kịch bản tác chiến, chế tạo nhiều phiên bản thử nghiệm để dần hoàn thiện được chị Hằng và đồng đội lựa chọn nhằm rút ngắn thời gian nghiên cứu. Cùng với đó, hàng trăm sáng tạo, cách làm chưa từng có được thực hiện trong các thí nghiệm.

Trong đó, tự nghiên cứu, xây dựng phòng bắn thử nghiệm, phòng bắn thử tên lửa đầu tiên tại khu vực Đông Nam Á; sử dụng ca nô, máy bay mang theo đầu tự dẫn tiếp cận mục tiêu để thử nghiệm thay cho việc bắn tên lửa thật.

Hành trình ấy gắn với vô vàn ký ức gian khổ như làm việc xuyên đêm, đến mức kiệt sức, chảy máu cam chỉ kịp lấy giấy cầm máu rồi tiếp tục làm, với tinh thần "còn việc, còn sức thì còn làm".

"Ở giai đoạn đầu nghiên cứu, thiếu thốn thiết bị, như khi phát triển công nghệ hàn nhúng - công nghệ hàn trong lĩnh vực hàng không vũ trụ. Do không có thiết bị chuyên dụng, chúng tôi đã tận dụng bếp gas mini và nồi nhôm gia dụng để thực hiện.

Năm 2020, sản phẩm được nghiệm thu cấp Bộ Quốc phòng, đánh dấu thành công đầu tiên trong nghiên cứu, phát triển tên lửa đối hạm cận âm tầm trung. Thành công này đã ghi dấu mốc lịch sử khi lần đầu tiên người Việt Nam tự chủ trong nghiên cứu, thiết kế, chế tạo thành công đầu tự dẫn - điều mà nhiều nước phát triển còn chưa làm được", chị Hằng chia sẻ.

Đầu đạn dẫn được trang bị cho tên lửa chống hạm Sông Hồng, nằm trong tổ hợp tên lửa Trường Sơn do Việt Nam làm chủ nghiên cứu, sản xuất, được trưng bày tại Triển lãm 80 năm thành tựu đất nước - Ảnh: NAM TRẦN

8 năm nghiên cứu, sản xuất 3 dòng sản phẩm hiện đại

Sau bước khởi đầu này, Viettel tiếp tục được giao những nhiệm vụ mới khó khăn hơn, tiến độ gấp gáp hơn, điều kiện thực tế khắc nghiệt hơn, nhưng tất cả đã vượt qua và kết quả là phát triển thành công nhiều dòng sản phẩm đầu tự dẫn cho các loại tên lửa mới, tầm xa hơn, độ chính xác cao hơn.

Theo chị Hằng, thực tế tại các nước phát triển thường mất không dưới 10 năm để phát triển một dòng tên lửa. Tuy nhiên chỉ trong 8 năm, nhóm nghiên cứu đã cho ra đời 3 dòng sản phẩm đầu tự dẫn, cùng hệ thống ra đa đo cao, giúp tên lửa bay bám biển ở độ cao cực thấp và chống tác chiến điện tử.

Cùng với đó là xây dựng được cơ sở vật chất, hạ tầng nghiên cứu làm nền tảng để phát triển các dòng sản phẩm mới, hiện đại hơn trong tương lai.

"Thành tựu đạt được hôm nay vừa là lời tri ân các thế hệ cha anh, vừa là trách nhiệm thiêng liêng góp phần vào sự nghiệp bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa", chị Hằng chia sẻ.

Trung tá, Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Lê Thị Hằng - Ảnh: NAM TRẦN

Trung tá Lê Thị Hằng (sinh 1985) với thành tích đặc biệt xuất sắc trong nghiên cứu, phát triển vũ khí, trang bị, góp phần hiện đại hóa quân đội. Trong vòng 5 năm qua, trung tá Lê Thị Hằng đã được nhận Huân chương Bảo vệ Tổ quốc, các bằng khen của Thủ tướng Chính phủ và Bộ trưởng Quốc phòng, danh hiệu Chiến sĩ thi đua toàn quân.

Đặc biệt, tháng 8-2025, trung tá Lê Thị Hằng đã được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân, đây cũng là nữ Anh hùng đầu tiên được phong tặng thời kỳ đổi mới.

NAM TRẦN

Nguồn: https://tuoitre.vn/tu-chuyen-tan-dung-bep-ga-mini-noi-nhom-den-cong-nghe-dau-tu-dan-ten-lua-hien-dai-2025092506400163.htm