Người Mường Phú Thọ ở Tây Nguyên

Vào cuối thập niên 50 của thế kỷ trước, hàng trăm hộ dân Mường của tỉnh Phú Thọ rời nơi “chôn nhau cắt rốn” đến vùng đất mới. Đến đầu thập niên 90, đồng bào Mường ở khu vực vùng lòng hồ sông Đà lại có một cuộc “đại di dân” nhường đất đai cho công trình thủy điện Hòa Bình. Điểm đến của cộng đồng Mường Phú Thọ là các tỉnh Đắk Lắk, Lâm Đồng thuộc Tây Nguyên. Trong đó, phường Tân Lập (Đắk Lắk) là địa bàn có đông đồng bào Mường đến khai hoang lập nghiệp, xây dựng vùng kinh tế mới.

Bài 1 - Những thế hệ góp phần làm đổi thay diện mạo vùng đất

Cho đến nay, người Mường Phú Thọ đã lập nghiệp, sinh sống ở Tây Nguyên được 3 - 4 thế hệ. Những người theo gia đình vào đây từ lúc tuổi đời còn rất nhỏ, đến nay cũng đã lên cụ ông, cụ bà. Các thế hệ tiếp nối sinh ra, lớn lên trên vùng đất mới vẫn nhớ gốc gác và mang trong mình khí chất thuần Mường.

Nhân chứng trên vùng đất đỏ bazan

Ở tuổi ngoài 80, sức khỏe của cụ Quách Tất Dung, thôn 2B Hòa Thắng, phường Tân Lập (Đắk Lắk) đã giảm sút so với vài năm trước - hồi cụ còn hăng hái đi xe khách thăm lại bà con họ hàng ở xã Lạc Lương. Khi chúng tôi ngỏ ý đến thăm, cụ Dung mừng ra mặt. Cụ bảo đã lâu nay không được về quê nên chỉ mong những lần gặp gỡ như thế này để trò chuyện, hỏi han tình hình bà con ngoài đó cho đỡ nhớ.

Trong câu chuyện kể của cụ Dung về mấy mươi năm trước, cuộc sống đồng bào Mường Phú Thọ khi mới “chân ướt, chân ráo” vào đến đây còn nhiều bỡ ngỡ vì “lạ nước, lạ cái”, bốn bề xung quanh chỉ toàn là lau lách, cỏ dại. Với mong muốn ổn định lâu dài, bà con đã đoàn kết, tương thân tương ái cùng với các dân tộc khác trên vùng đất Tây Nguyên chung tay xây dựng quê hương thứ hai.

Ngoài một bộ phận dân cư đi làm công nhân cho các nông trường, nhà máy sản xuất, hầu hết người Mường di cư vào đây làm nông nghiệp. Bên cạnh việc duy trì diện tích đất trồng lúa bảo đảm an ninh lương thực tại chỗ, những cư dân nơi đây tích cực khai hoang phục hóa, mở rộng diện tích trồng cà phê, hồ tiêu, sầu riêng.

Trên vùng đất Tây Nguyên màu mỡ, đồng bào Mường Phú Thọ có nguồn thu nhập đa dạng nhờ tích cực xen canh các loại cây trồng có giá trị.

Gây dựng cơ nghiệp trên quê mới

Chấm dứt thời kỳ bao cấp, bước sang thời kỳ đổi mới gắn với phát triển kinh tế thị trường là cơ hội để những thế hệ người Mường Phú Thọ trên vùng đất Tây Nguyên hiện thực hóa khát vọng làm giàu với nhận thức, tư duy, cách làm ngày càng tiến bộ. Nhà nhà tranh thủ diện tích đất khai hoang, nhiều hộ mua thêm đất ở các điểm canh tác xa hơn để mở rộng diện tích trồng cây công nghiệp, cây ăn quả.

Cụ Quách Tất Dung ở thôn 2B Hòa Thắng cũng chính là nhân chứng hiếm hoi chứng kiến sự đổi thay của cộng đồng Mường Phú Thọ sinh sống trên vùng đất đỏ này. Giọng cụ chắc nịch: Có sức người, có đất đai, người Mường ở Tây Nguyên không còn khổ nữa. Ai cũng được ở trong nhà xây kiên cố, con cháu được học hành đến nơi, đến chốn. Đời sống các gia đình phần lớn khá giả, kinh tế ngày càng đi lên.

Hiện nay, trên địa bàn phường Tân Lập có khoảng 2.200 người Mường Phú Thọ đang sinh sống, tập trung ở 4 khu dân cư. Hầu hết các hộ dân làm giàu từ đất. Đáng kể, trên diện tích đất nông nghiệp đang sở hữu, bà con thực hiện xen canh 2 - 3 loại cây, như: Cà phê, hồ tiêu, sầu riêng, chanh dây, khoai môn... giúp tăng năng suất, mang lại thu nhập đa dạng, tối ưu hóa việc sử dụng đất và tạo nên một hệ sinh thái nông nghiệp bền vững.

Ông Quách Vy, 68 tuổi, quê gốc ở xã Quyết Thắng, cùng sinh sống ở địa bàn phường Tân Lập chia sẻ: Trên quê hương thứ hai với điều kiện đất đai màu mỡ, cộng đồng Mường Phú Thọ có đời sống kinh tế ổn định. Ngoài cây trồng chủ lực cà phê, hồ tiêu có giá trị kinh tế cao, đồng bào nơi đây tương đối thuận lợi trong tìm kiếm công việc thời vụ, có thu nhập tăng thêm từ nông nghiệp, như làm nhân công cho các vườn ươm, trồng cau...

Tụ cư ở phường Tân Lập (Đắk Lắk) với nghề nghiệp chính làm nông nghiệp, người Mường Phú Thọ có mức thu nhập bình quân đầu người thuộc diện cao so với các địa phương khác trong vùng. Đơn cử năm 2025, thôn 2B Hòa Thắng, phường Tân Lập có mức bình quân thu nhập 200 triệu đồng/người. Cả 4/4 thôn có cộng đồng Mường sinh sống đã hoàn thành công tác xóa hộ nghèo, hộ cận nghèo từ năm 2023.

Đồng chí Vũ Văn Hưng, Bí thư Đảng ủy phường Tân Lập khẳng định: Trong bức tranh các dân tộc đa dạng ở Đắk Lắk, đồng bào Mường Phú Thọ với tinh thần vượt khó, khát vọng vươn lên cùng những nỗ lực trong chuyển đổi cơ cấu kinh tế nông nghiệp đã đóng góp quan trọng làm đổi thay diện mạo của vùng đất Tây Nguyên trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội.

(Còn nữa)

Bùi Minh

Nguồn: https://baophutho.vn/nguoi-muong-phu-tho-o-tay-nguyen-242650.htm